Diễn Đàn Trái Chiều - Bài 377: Cuộc Chiến Thuế Quan
Diễn Đàn Trái Chiều
Diễn Đàn Trái Chiều
Bài 377: Cuộc Chiến Thuế Quan
Trong những ngày đầu của TT Trump, thiên hạ nhìn vào chính sách kinh tế của TT Trump một cách rất kỹ để xem ông này chặn lạm phát bằng cách nào, bằng những biện pháp tài chánh, kinh tế nào, vì ai cũng biết lạm phát trên mây đã là một trong những nguyên nhân chính đưa đến thảm bại của bà Kamala Harris, là người kế nghiệp Biden. Dân Mỹ muốn thấy vật giá nếu không giảm mạnh thì cũng phải giảm tốc gia tăng qua vài biện pháp nào đó của TT Trump. Thế nhưng, trước sự bất ngờ của nhiều chuyên gia, người ta không thấy TT Trump đưa ra biện pháp trực tiếp chống lạm phát nào, mà trái lại, chỉ thấy ông tung ra những đe dọa tăng thuế quan hàng nhập cảng mà nhiều người hiểu là tăng thuế quan sẽ gia tăng lạm phát chứ không giảm vật giá, ít nhất trong thời gian đầu. Đã vậy, TT Trump cũng khẳng định đang đúc kết kế hoạch tiếp tục giảm thuế, cũng lại là một biện pháp khác giúp tăng giá cả.
Thế thì TT Trump muốn gì? Đang làm gì?Bài này sẽ cố bàn về một đề tài thật phức tạp, khó bàn vì khó hiểu. Vì vấn đề thật phức tạp, nên tuần tới, ta sẽ phải bàn tiếp, lân la qua một đề tài còn lớn hơn, phức tạp hơn nữa, là chính sách kinh tế chung của TT Trump. Kẻ này chỉ có thể bàn luận qua sự hiểu biết của mình thôi, còn chuyện ông Trump thật sự muốn gì, đang làm gì thì đó là chuyện của ông Trump, kẻ này chưa đủ khả năng đoán mò chính xác. Còn đám vẹt u mê chửi sảng thì miễn bàn tới, chúng có hiểu biết bao nhiêu đâu mà bàn?
Trước hết, ta phải bàn về vấn đề thuế quan hàng nhập cảng của Mỹ vì đó có vẻ như biện pháp kinh tế quan trọng nhất của chính quyền Trump cho tới nay.
Ngay trước khi tuyên thệ nhậm chức, TT Trump đã lên tiếng ngay về việc tăng thuế quan trên hàng nhập từ Canada và Mexico nếu hai xứ này không giúp Mỹ cẩn nạn di dân lậu tràn vào, mang theo ma túy của Nam Mỹ và cả fentanyl của Trung Cộng. Chưa ai thấy gì cụ thể vì vấn đề vẫn còn được tranh cãi, hay 'thảo luận', 'điều đình' giữa ba quốc gia, cụ thể là 'cuộc chiến thuế quan' giữa ba quốc gia chỉ mới đắt đầu, chưa ai thấy rõ con đường trong tương lai như thế nào, đi về đâu. Chỉ biết đó là chuyện châu chấu đá voi khi GDP Mỹ là 28.000 tỷ đô, tính qua mãi lực -purchasing power- , GDP của Canada là 2.000 tỷ đô, và GDP của Mexico là 1.800 tỷ đô.
Chưa hết chuyện thì TT Trump lại tung ra chiêu mới, gọi là chính sách thuế quan tương ứng -reciprocal tariff- đối với cả thế giới, nghĩa là ai đánh thuế quan trên hàng Mỹ bao nhiêu thì Mỹ sẽ đánh thuế quan tương ứng trên hàng xứ đó. Nói như vậy, không có nghĩa là chẳng hạn như Pháp đánh thuế quan 0% trên hàng Mỹ thì Mỹ sẽ đánh thuế quan 0% trên hàng Pháp, hay nếu Pháp đánh thuế quan 15% trên hàng Mỹ, thì Mỹ cũng sẽ đánh thuế quan 15% trên hàng Pháp. Thực tế không giản dị như vậy. Thật ra phải nói là chính sách thuế quan mới của Mỹ sẽ lấy quyền lợi tương đối của hai bên làm căn bản trong khi mức thuế quan từng món hàng sẽ vẫn khác nhau. Không giống tình trạng hiện tại mà TT Trump coi như không công bằng với Mỹ. Chẳng hạn như xe Mỹ vào Đức bị Đức đánh thuế quan tới 29% trong khi xe Đức vào Mỹ chỉ bị thuế quan 2% của Mỹ.
Thật thế, chính sách mậu dịch quốc tế hiện nay, nhìn cho kỹ, mang tính một chiều, kiểu như một chính sách trong đó đại ca Mỹ giúp đỡ cả thế giới đàn em. Đó là chính sách được khai sinh ra sau khi Thế Chiến II chấm dứt, khi mà cả thế giới bị tiêu điều vì thế chiến và chỉ có Mỹ là vẫn còn sung sức, có khả năng giúp cả thế giới vực dạy. Cái lạ lùng đáng nói là chính sách giúp đỡ cần thiết đó đã tồn tại cả 70-80 năm mà không ai thấy nhu cầu sửa đổi gì hết, cho dù cả Tây Âu đều đã rất mạnh, trở thành những đại cường quốc. Bây giờ GDP của cả Liên Âu là hơn 29.000 tỷ đô tính theo mãi lực, hơn Mỹ 1.000 tỷ, tại sao vẫn còn cần Mỹ nâng đỡ với những mức thuế quan biệt đãi? Nói trắng ra, chính sách vất sữa con bò Mỹ, cả thế giới rất mê, không bao giờ muốn thay đổi, trong khi các chính khách Mỹ cũng chẳng ai nghĩ cần phải thay đổi vì vẫn cho rằng chính sách đó duy trì vị trí 'đàn anh lãnh đạo' của Mỹ. Nôm na ra, Mỹ đã trả tiền bộn để mua cái ghế 'đàn anh' hão trong 70-80 năm qua.
Ông doanh gia Trump có cái nhìn hoàn toàn khác. Ông không quan tâm tới vai trò đàn anh, đàn em, lãnh đạo thế giới hay không gì hết vì ông thấy rõ trên thực tế, đàn anh Mỹ chẳng lãnh đạo bất cứ xứ nào. Mà trong tư cách doanh gia, ông nhìn vào con số kết toán cuối sổ thì thấy Mỹ hiển nhiên là từ thua tới thiệt. Trong khi làm 'đàn anh' mang tiếng lãnh đạo mà thật ra chẳng lãnh đạo gì khác ngoài lãnh đạo về số tiền vung ra cho thế giới.
Từ hơn nửa thế kỷ qua, hầu hết các biểu quyết tại những tổ chức quốc tế như Liên Hiệp Quốc, đều hoàn toàn bất lợi cho Mỹ. Mỹ loay hoay giúp Nam VN chống xâm lăng của CSBV, nghĩa là chặn làn sóng đỏ của Tầu cộng tràn xuống Đông Nam Á, có bao nhiêu quốc gia trên thế giới chìa tay nhận tiền của 'đàn anh' Mỹ, và rồi bao nhiêu xứ trên thế giới ủng hộ Mỹ trong cuộc chiến đó. Mấy xứ Tây Âu nhờ Mỹ giải thoát khỏi tay Hitler lại là những xứ chống Mỹ tham chiến tại Nam VN mạnh nhất, như Pháp và Đức. Ngay cả đồng minh thân cận nhất là Anh cũng chẳng gửi một anh lính nào qua VN giúp Mỹ. Khi đó, Mỹ chỉ được hậu thuẫn mạnh của đúng hai nước là Úc và Nam Hàn, vì quyền lợi của chính họ thôi. Các 'đồng minh' khác như Tân Tây Lan, Thái, Phi Luật Tân chỉ tham gia tượng trưng cho có. Hiển nhiên, trong con mắt của Trump, con bò Mỹ đang bị cả thế giới vắt sữa mệt nghỉ, mà chẳng xứ nào nghĩ đến chuyện bù đắp trả lễ, nuôi dưỡng, tẩm bổ con bò đó hết. Cứ vắt cho ta, tới khi nào hết sữa thì xẻ thịt con bò này thôi. Mà thật ra con bò này lớn mạnh lắm, sữa còn nhiều lắm, cứ tha hồ vắt cho ta thôi.
Mà ngay cả con bò dường như cũng rất vui được người ta vắt sữa của mình. Chẳng ai bắt mà con bò Mỹ luôn luôn hồ hởi tình nguyện tặng sữa cho cả thế giới. Mỹ tham gia vào Thỏa Ước Paris Kiểm Soát Khí Hậu, con bò Mỹ qua Obama rồi Biden, mau mắn tình nguyện tặng ngay một ngàn tỷ đô. Mỹ tham gia vào Tổ Chức Y Tế Quốc Tế, con bò sữa Mỹ mau mắn tình nguyện đóng ngay 500 triệu đô mỗi năm. Mỹ và Tây Âu thành lập NATO để chặn làn sóng đỏ từ Liên Bang Xô Viết. Hiến chương NATO bắt các thành viên phải dành ít nhất 2% tổng sản lượng quốc nội -GDP- cho ngân sách quốc phòng. Trong gần 30 xứ thành viên, chỉ có Mỹ và Anh tuân hành theo điều kiện này, nhưng không sao, Mỹ vui vẻ tự nguyện cầm cái ô nguyên tử cho Tây Âu vĩnh viễn, không khiếu nại vì là... đàn anh, nâm-bờ-oăn mà.
Bất ngờ, Mỹ lại có một ông doanh gia lên làm tổng thống. Ông này khác xa tất cả các ông tiền nhiệm. Trong khi các ông tiền nhiệm, rất dẻo lưỡi chính trị nhưng chẳng ông nào biết làm tính 2+2 là bao nhiêu, thì cái ông doanh gia Trump này trái lại, chẳng cần để ý gì về chính chị chính em, mà chỉ biết làm toán với những công thức giản dị nhất.
Ông thần Trump nhìn thấy có cái gì không ổn. Trong khi con bò Mỹ bị cả thế giới xúm lại vắt sữa, thì ông Trump cũng thấy dân Mỹ có vẻ đóng thuế quá nhiều, chẳng mấy ai có được ít tiền dành dụm nào, các công ty Mỹ cũng bị đánh thuế trên lợi tức quá nhiều, khiến họ mang tiền đi giấu ngoài nước Mỹ, tại những nơi có mức thuế thấp hơn, hay khiêng toàn bộ cơ xưởng qua Tầu, qua VN, qua Bangladesh,... thay vì dùng tiền đó đầu tư, mở hãng xưởng trong xứ Mỹ, giúp dân Mỹ có việc làm nhiều hơn. Kỹ nghệ Mỹ chết dần chết mòn, mà lại chết rất nhanh. Khi nhân công Mỹ tại các tiểu bang vùng Đại Hồ như Pennsylvania, Michigan, Wisconsin thất nghiệp trơ mắt, thì Đấng Tiên Tri Obama tới nơi, khuyên nhủ họ "những việc làm của quý vị lỗi thời hết rồi, chúng tôi chẳng thể làm gì để giúp quý vị hết, quý vị nên đi học nghề khác đi".
Ông doanh gia Trump cũng nhìn thấy ngân sách của chính phủ ngày càng thâm thủng nặng, chi ào ào mà thu không bao nhiêu, công nợ của Mỹ tăng như diều gặp bão, không ngừng nghỉ, từ 40 tỷ đô năm 1940 lên tới gần 37.000 tỷ năm 2025, tăng gần gấp 1.000 lần !!! Cứ tính đổ đồng lãi suất trên công nợ rất thấp, chỉ chừng hơn 1% thôi, thì tiền lãi phải trả mỗi năm đã lên tới gần 400 tỷ đô rồi. Theo cái đà này, trong chừng 20 năm nữa, tiền lãi Mỹ phải trả trên công nợ sẽ cao hơn tất cả mọi tiết mục ngân sách khác, kể cả ngân sách quốc phòng hay ngân sách an sinh xã hội cho dân, mà cái khủng khiếp là ai cũng thấy công nợ lại chỉ có tăng mà không có cách gì giảm được.
Các ông lãnh tụ DC, từ Obama tới Biden, từ Schumer tới Hakeem, rồi cả các 'nữ nhi' lãnh tụ đảng DC như bà cáo già Pelosi và bà lờ mờ Kamala, cũng mù tịt hết. Chẳng ai biết phải làm gì. Dĩ nhiên, vì đây là vấn nạn kinh tế trong khi các chính khách trên chỉ giỏi đọc diễn văn múa lưỡi hay trộn món sà-lách ngôn ngữ, chứ chuyện kinh tế thì chưa tính nổi 2+2 là bao nhiêu thì làm sao biết giải quyết gì?
Tại sao TT Trump lại chú tâm đến vấn đề thuế quan quá đỗi như vậy?
Ở đây, phải nói ngay, Vũ Linh này đã từng nhận định TT Trump muốn dùng thuế quan như một vũ khí chiến lược trao đổi để tạo áp lực giúp ông đạt được những mục tiêu kinh tế và chính trị khác. Cụ thể là việc TT Trump dùng thuế quan làm đòn bẫy để áp lực Canada và Mexico phải kiểm soát biên giới kỹ hơn, chặn nạn di dân lậu tràn vào Mỹ, mang theo ma túy của Nam Mỹ và fentanyl của Trung Cộng vào theo, giết dân Mỹ. Thật ra, kẻ này phải nhìn nhận viết như vậy tuy không sai, nhưng chưa đầy đủ. Chưa đầy đủ vì thứ nhất đánh thuế quan tự nó cũng là một biện pháp cần thiết vì có những hậu quả quan trọng thật, và thứ nhì thuế quan cũng là một trong những biện pháp kinh tế thiết yếu trong toàn bộ chính sách kinh tế quốc nội chống lạm phát của TT Trump.
Đánh thuế quan giúp gì cho Mỹ?
Đầu tiên cũng là rõ ràng nhất, việc đánh thuế quan trên hàng nhập của một số nước, nhất là chính sách của TT Trump, gọi là 'thuế quan tương ứng' -reciprocal tariff- chấm dứt cảnh cả thế giới vắt sữa con bò Mỹ. Sẽ không còn chuyện Tesla vào VN bị đánh thuế quan 200% trong khi Vinfast vào Mỹ đóng 0% thuế quan. Thế giới có thể bực mình, chửi bới chính sách này vì hết còn khai thác có lợi cho họ như trước, nhưng đó là chính sách phục vụ cho quyền lợi của nước Mỹ mà ông Trump đã được bầu lên để lo. Mấy con vẹt già Tây Âu có quyền khiếu nại, nhưng vẹt bên Mỹ mà công kích thì chỉ phản ảnh tính phe đảng cuồng chống Trump mù quáng nhất, không nhìn thấy đâu là quyền lợi của xứ mình đang trú thân thôi.
Ngoài ra, đánh thuế quan trên hàng nhập từ nước ngoài còn giúp đạt được nhiều mục tiêu thuần túy kinh tế khác, hoàn toàn có lợi cho nước Mỹ và dân Mỹ.
Mặt trái của tăng thuế quan tất nhiên là việc các xứ khác đáp trả lại bằng cách tăng thuế quan trên hàng xuất cảng của Mỹ. Tăng bao nhiêu, đó là câu hỏi của tất cả mọi người. Tất cả sẽ tùy thuộc vào quan hệ mậu dịch giữa Mỹ và các xứ đối tác, cũng như tùy thuộc món hàng nào. Ở đây, căn bản sẽ là những điều đình song phương giữa Mỹ và các xứ đối tác, trong nguyên tắc bảo vệ quyền lợi mỗi xứ. Và đó chính là mục tiêu của TT Trump.
TT Trump trong tư cách một doanh gia, được cả trăm, cả ngàn chuyên gia kinh tế, tài chánh, mậu dịch chung quanh giúp việc, nghiên cứu cũng như góp ý, tất nhiên sẽ phải cân nhắc kỹ quyền lợi và nhu cầu của Mỹ, và điều đình cứng rắn với tất cả. Những tố giác Trump bốc đồng, làm ẩu, hay thậm chí ngu xuẩn làm càn,... chỉ là những chửi nhảm ấu trĩ.
Câu chuyện Trump 'đánh nhau' với Canada phản ảnh rõ chuyện điều đình thuế quan không dễ dàng, và đánh nhau với Trump cũng chẳng dễ chút nào. Sau khi TT Trump tuyên bố áp đặt thuế 25% trên sắt và nhôm nhập cảng từ Canada, thủ tướng tiểu bang Ontario của Canada trong cơn bốc đồng sảng, ra lệnh đánh thuế 25% trên điện cung cấp cho vài vùng Mỹ sát biên giới Ontario. Ngay sau đó, TT Trump 'hét giá' mạnh hơn, ra lệnh đánh thuế quan trên sắt và nhôm Canada gấp đôi, lên tới 50%. Ngay sau đó, có tin thủ tướng Canada nói chuyện với thủ tướng Ontario, và thủ tướng Ontario hấp tấp rút lại lệnh đánh thuế trên điện cung cấp cho Mỹ. Lệnh ra chưa kịp thi hành thì đã bị rút lại.
Ông thủ tướng Ontario này trong cơn bốc đồng sảng, quên nhiều chuyện. Quên mất Mỹ thật ra không cần điện của Ontario, chẳng qua vì gần nên tương đối rẻ hơn điện từ nhiều tiểu bang khác của Mỹ, nên mua điện của Ontario. Ontario tăng thuế trên điện từ Canada thì các vùng biên giới bên Mỹ thay vì mua điện Canada, đi mua điện của các tiểu bang Mỹ khác thôi. Trên căn bản, dân vùng đó có thể sẽ phải trả tiền điện đắt hơn một vài đô một tháng, nhưng trên phạm vi quốc gia cả nước, coi như huề tiền vì nhiều công ty điện của Mỹ tại những tiểu bang khác có dịp gia tăng số điện họ cung cấp. Trong khi đó, Ontario sẽ gặp họa vì không bán điện qua Mỹ được nữa, chẳng lẽ bán điện cho... đám gấu trắng sống trên bắc cực? Tiếu lâm hơn nữa là một số hệ thống điện chằng chịt của vùng dẫn điện Ontario qua Michigan rồi từ Michigan vòng trở về Ontario, nếu tăng giá hay cúp điện Michigan thì một phần không nhỏ dân Ontario cũng sẽ bị tăng giá theo hay mất điện luôn. Ông thủ tướng Ontario hình như không biết chuyện này, đe dọa sảng trước khi được các phụ tá nhắc tuồng cho biết tin không vui, nên đành... kéo thắng tay. Nguy hại hơn xa, nếu sắt và nhôm Canada vì tăng thuế quá nặng, không xuất cảng qua Mỹ được, thì kinh tế cả Canada sẽ... sập tiệm. Tin mới: sau khi Ontario thu hồi lệnh tăng thuế trên điện cung cấp cho Mỹ thì TT Trump cũng thu hồi lệnh tăng thuế quan hàng Canada từ 25% lên tới 50%, để trở về mức 25%.
Một thí dụ điển hình khác: sau khi nghe tin Mỹ đánh thuế quan 25% trên hàng nhập từ Mexico, hãng xe Nhật Honda đã cho biết ngay họ đóng cửa hãng lắp ráp xe Honda CIVIC ở Mexico để chuyển hãng đó qua tiểu bang Indiana.
Nhiều người cuồng chống Trump, u mê mù tịt mọi chuyện, lớn tiếng công kích việc đánh thuế quan gây ra đủ thứ đại họa. Thực tế, trên thế giới, chẳng có xứ nào là không đánh thuế quan trên hàng nhập tùy theo nhu cầu của mỗi xứ. Chẳng hạn Liên Âu đánh thuế từ 10% tối thiểu lên tới 45% trên tất cả các xe nhập cảng từ ngoài khối Liên Âu vào, kể cả xe Mỹ; Canada đánh thuế quan 100% trên xe điện của Trung Cộng, hay 298,5% (!) trên sản phẩm từ sữa -dairy products- của Mỹ nhập cảng vào Canada nếu vượt quá một số lượng tối đa Canada cho phép, để bảo vệ các nông gia Canada.
Theo chuyên gia Michael Lind, việc sử dụng thuế quan làm rào cản sự bành trướng của Trung Cộng cũng là điều tối cần thiết cho cả thế giới. Hiện nay, Trung Cộng đang phát triển rất nhanh và rất mạnh trên thị trường quốc tế, hoàn toàn nhờ hàng rẻ vì bóc lột lao động, hàng nhái và hàng độc hại, trong khi kỹ nghệ Tầu hoàn toàn không bị gò bó bởi bất cứ luật lệ nào về môi trường sạch, chống hâm nóng khi hậu, bảo vệ lao động. Theo những thống kê chính thức, Trung Cộng chiếm 30% thị trường công nghệ -manufacturing- của thế giới, cung cấp 30% thuốc -drugs- và 78% thuốc bổ -vitamins- bán trên đất Mỹ, và 90% drones của cảnh sát Mỹ.
https://www.tabletmag.com/sections/news/articles/tariffs-good-trump-china
Một số người nhận định việc tăng thuế quan sẽ gây hại lớn cho quan hệ thân thiện của Mỹ với nhiều đồng minh cố hữu. Tất nhiên! Tuy nhiên, cũng phải định nghĩa lại cho rõ xem họ có là đồng minh thật sự hay không, hay chỉ là loại đồng minh xúm vào vắt sữa con bò Mỹ tới chết. Chẳng hạn như đồng minh Pháp. Từ sau Thế Chiến II, Pháp đã giúp gì cho Mỹ trong tư thế đồng minh? Trong khi quân Mỹ đóng tại Pháp để giúp bảo vệ Pháp trong khuôn khổ hiệp ước NATO, thì De Gaulle lớn tiếng đuổi họ ra khỏi Pháp. Khi Mỹ vật lộn trong cuộc chiến giúp Nam VN chống xâm lăng của CSBV thì cũng De Gaulle tới ngay Phnom Penh đòi hỏi Mỹ phải rút khỏi cả Đông Dương để Pháp trở lại, đóng vai trò bảo trợ cho cả một miền Nam VN, Căm Pu Chia và Lào theo thể chế trung lập tuy vẫn chấp nhận Bắc Việt theo chế độ CS hoàn toàn. Ngay bây giờ, khi TT Trump loay hoay tìm cách giảng hòa, mang hòa bình lại cho Ukraine, thì TT Pháp, Macron hô hào thành lập lực lượng quân sự Liên Âu tiếp tục ủng hộ, nuôi dưỡng chiến tranh Ukraine. Thế thì Pháp là đồng minh như thế nào của Mỹ? TT Trump dọa đánh thuế quan 200% trên rượu -cognac, sâm banh, rượu vang- nhập cảng từ Pháp có quá đáng không?
Chính sách thuế quan mới của TT Trump có gây xáo trộn gì không? Dĩ nhiên là có, đang gây xáo trộn, mà xáo trộn rất lớn. Không có một cuộc cách mạng nào mà không gây xáo trộn. Dân Mỹ thường nói muốn chiên hột gà, cần phải đập trứng trước. Nếu không gây xáo trộn thì không thể gọi là 'cách mạng'. Quyền lợi của cả chục triệu người, của cả mấy chục quốc gia đang bị đe dọa, tình trạng cân bằng hiện hữu đang bị đe dọa lật đổ,... tất nhiên là sẽ có cả triệu người chống đối.
Nói chung thì chính sách thuế quan với TT Trump đã trở thành một yếu tố quan trọng nhất trong chính sách kinh tế của ông, kể cả chính sách chống lạm phát và phát triển kinh tế, không chỉ là một công cụ điều đình, trả giá, đổi chác như VL này đã nhận định thiếu sót trước đây. Các chuyên gia kinh tế cũng như chính trị sẽ phải đặc biệt chú tâm nghiên cứu chính sách thuế quan kỹ hơn nhiều.
Tuần tới, ta sẽ bàn chuyện kinh tế nói chung và lạm phát nói riêng.
ĐỌC THÊM:
Thuế quan không còn là công cụ điều đình - TIPPINSIGHTS:
https://tippinsights.com/trumps-tariffs-are-not-a-negotiating-tactic/?ref=tippinsights-newsletter
Chính sách thuế quan là chính sách tốt - Tablet Magazine:
https://www.tabletmag.com/sections/news/articles/tariffs-good-trump-china