Tổng Thống Trong Bóng Tối

Tổng Thống Trong Bóng Tối

Ngô Nhật Đăng

Đó là nhãn hiệu mà giới truyền thông chính thống dán cho Donald Trump.

Trump chưa nhậm chức cho đến ngày 20 tháng 1, nhưng trên trường quốc tế, ông đã hành động như thể mình là tổng thống Hoa Kỳ.

Colin Clarke, giám đốc nghiên cứu tại công ty tư vấn an ninh The Soufan Group, nói với AFP rằng: "Không có gì ngạc nhiên khi Trump muốn bắt đầu đóng vai trò tổng thống trong bóng tối".

Các nhà lãnh đạo thế giới đã chen chúc nhau để được nói chuyện với Trump và ông được đối xử như khách danh dự tại lễ khánh thành Nhà thờ Đức Bà Paris vào cuối tuần. Tổng thống Joe Biden đã vắng mặt tại buổi lễ và ngày càng trở nên mờ nhạt hơn.

Trump đã đóng dấu ấn của mình vào chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ về các cuộc khủng hoảng ở Ukraine và Syria khi nhiệm kỳ thứ hai của ông tại Nhà Trắng đang đến gần. Bản thân Trump thường là người phá vỡ các nguyên tắc ngoại giao truyền thống trong nhiệm kỳ đầu tiên thì giờ đây ông phải đối mặt với tình hình quốc tế bất ổn hơn trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của mình.

“Có vẻ như thế giới đang trở nên hơi điên rồ vào lúc này,” Trump phát biểu khi ông gặp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron vào thứ Bảy trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ cuộc bầu cử ngày 5 tháng 11.

Trump, người theo chủ nghĩa không can thiệp, thường xuyên nói về mong muốn giữ Hoa Kỳ tránh xa mọi cuộc chiến tranh ở Trung Đông và kêu gọi cắt giảm viện trợ của Hoa Kỳ cho Kyiv. Khi Tổng thống Syria Bashar al-Assad còn đang loay hoay vào thứ Bảy, Trump đã phát biểu trên mạng xã hội Truth Social của mình rằng Hoa Kỳ "không nên can dự" - mặc dù thực tế là vẫn còn hàng trăm binh sỹ Hoa Kỳ ở phía bắc Syria. Nhưng việc Assad đột ngột sụp đổ dưới tay quân nổi dậy do người Hồi giáo lãnh đạo có nghĩa là Trump sẽ thấy không thể bỏ qua khu vực đang bất ổn này. Trump thậm chí còn nhìn thấy cơ hội.

Ông cho biết vào ngay ngày hôm sau khi chính phủ Syria bị lật đổ rằng Nga đã từ bỏ đồng minh Assad vì nước này tập trung vào cuộc chiến ở Ukraine - và rằng bây giờ đã đến "thời điểm hành động" của Vladimir Putin tìm kiếm lệnh ngừng bắn với Kyiv. Nga đã suy yếu, bị mất đến 600.000 người trong cuộc chiến là không ổn với bất kỳ quốc gia nào. Hãy nhớ lại việc Nga sa lầy trong cuộc chiến kéo dài 10 năm ở Afghanistan (1979-1989) với số sinh mạng ít hơn gấp nhiều lần so với cuộc xâm lược ở Ukraine. Gorbachev không thể gửi Hồng quân đến Đông Âu dù được yêu cầu, việc cộng sản sụp đổ không đổ máu ở Đông Âu với lý do chính là Liên Xô không còn sức mạnh quân sự để can thiệp.

Trong số những nguyên thủ có Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, người đã gặp tổng thống đắc cử của Hoa Kỳ tại Paris dưới sự thu xếp của Macron, bất chấp những đồn đoán rằng Trump có thể thúc đẩy Ukraine ký một thỏa thuận khiến nước này mất lãnh thổ vào tay Nga. Toàn vẹn lãnh thổ là nguyên tắc bất khả tương nhượng của Ukraine, không biết hai người nói gì nhưng Zelenskyy tuyên bố “hòa bình trên thế mạnh” có cơ sở để thực hiện và Ukraine sẽ có “một nền hòa bình công bằng”.

Cũng Clarke nói thêm, vai trò tổng thống trong bóng tối của Trump càng có sức mạnh hơn vì các nhà lãnh đạo nước ngoài ngày càng coi Biden già nua là "về cơ bản không tồn tại. Hầu hết các nhà lãnh đạo thế giới khác đều sẵn sàng bước tiếp và bắt đầu tìm cách đối phó với chính quyền Trump sắp tới". Điều này tạo ra một tình huống khó khăn cho Biden khi ông cố gắng củng cố di sản chính sách đối ngoại của mình trước người mà ông từng gọi là “mối đe dọa đối với nền dân chủ”.

Khi Trump cảnh báo sẽ có "sự trừng phạt thích đáng chưa từng có" nếu các chiến binh Gaza không thả con tin trước khi ông nhậm chức. Những tuyên bố này tuân theo một khuôn mẫu của Trump, người luôn thể hiện mọi dấu hiệu khiến cả bạn và thù đều ngạc nhiên khi ông tiết lộ các chính sách trên mạng xã hội.Ông đã sử dụng một loạt bài đăng trên Truth Social vào ban đêm để công bố kế hoạch áp thuế đối với Mexico, Canada và Trung Quốc nếu họ không ngăn chặn được dòng người di cư và ma túy chảy vào Hoa Kỳ.

Brian Finucane, cố vấn cấp cao của International Crisis Group, cho biết: "Những tuyên bố và hành động gần đây của ông liên quan đến chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ có thể là bất thường so với các tổng thống Hoa Kỳ mới đắc cử khác nhưng hoàn toàn phù hợp với hành vi trong quá khứ của chính ông".

"Đó là một phần của việc trở thành tổng thống, đúng không? Ông ấy không chỉ là tổng thống trong thời kỳ tốt đẹp mà còn trong thời kỳ khó khăn”.

Ngô Nhật Đăng