Trump và BRICS: Phá vỡ ngân hàng của Trung Quốc và khiến Tập mất mặt

Trump và BRICS: Phá vỡ ngân hàng của Trung Quốc
và khiến Tập mất mặt

Antonio Graceffo

Tập Cận Bình muốn bỏ qua đồng Mỹ Kim trong mậu dịch quốc tế, nhưng Tổng thống Trump không muốn Tập làm vậy—và Trump sẽ đạt được điều ông ấy muốn.

Lựa chọn đầu tiên của Tập là thế giới chấp nhận nhân dân tệ của Trung Quốc làm đồng tiền mậu dịch và dự trữ. Mặc dù được công nhận chính thức là đồng tiền quốc tế và được đưa vào rổ Quyền Rút vốn Đặc biệt của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đồng nhân dân tệ vẫn chưa được chấp nhận rộng rãi trong mậu dịch hoặc như là một loại tiền tệ dự trữ.

Điều này đúng ngay cả với các đối tác BRICS và các quốc gia mắc nợ nặng nề như Cam bốt.

Hiện tại, đồng nhân dân tệ chỉ chiếm 2,3% dự trữ ngoại tệ toàn cầu và 3% tổng giá trị thanh toán mậu dịch. Nhiều bài báo có tiêu đề cho rằng đồng nhân dân tệ chiếm 26% mậu dịch toàn cầu. Tuy nhiên, con số này thực sự đề cập đến mậu dịch của Trung Quốc, không phải mậu dịch toàn cầu.

Một phần đáng kể trong mậu dịch này là với Nga, một quốc gia bị cấm sử dụng đồng Mỹ Kim. Một số liệu thống kê khác được trích dẫn rộng rãi là đồng nhân dân tệ chiếm 4,74% "giao dịch toàn cầu", nhưng con số này không phản ánh riêng thanh toán mậu dịch. Thay vào đó, nó đại diện cho sự kết hợp của nhiều mục đích sử dụng khác nhau, không chỉ mậu dịch.

Nhìn chung, vai trò của đồng nhân dân tệ trong mậu dịch toàn cầu vẫn còn khiêm tốn, chủ yếu giới hạn ở các giao dịch giữa Nga và Trung Quốc.

Để thay thế cho việc bỏ qua đồng đô la, Tập Cận Bình và những nhà lãnh đạo BRICS khác đã đưa ra ý tưởng tạo ra một loại tiền tệ BRICS. Tuy nhiên, điều này gần như không thể thực hiện được. BRICS, ban đầu bao gồm Brazil (Ba Tây), Russia (Nga), India (Ấn Độ), China (Trung Quốc) và South Africa (Nam Phi), gần đây đã mở rộng để bao gồm Iran, Saudi Arabia, UAE, Ethiopia, và Egypt. Thách thức nằm ở các ưu tiên khác nhau giữa các quốc gia thành viên.

Không phải tất cả những nhà lãnh đạo BRICS đều mong muốn thoát khỏi đồng đô la. Ví dụ, Tiểu vương quốc Ả tập Thống nhất và Ả Rập Xê Út neo tiền tệ của họ vào đồng đô la và nắm giữ lượng dự trữ đáng kể bằng đồng đô la. Sự sụp đổ của đồng đô la sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến nền kinh tế của họ. Ngay cả Trung Quốc cũng duy trì một phần neo vào đồng đô la—khoảng 90%—và không muốn thấy đồng đô la sụp đổ toàn bộ.

Một trở ngại lớn khác là sự miễn cưỡng của các quốc gia BRICS trong việc từ bỏ đồng tiền có chủ quyền của họ. Trong khi Tập Cận Bình rất muốn thấy đồng nhân dân tệ vượt qua đồng đô la để trở thành đồng tiền thống trị toàn cầu, ngay cả ông ta cũng thận trọng. Trong khi đó, Vladimir Putin từ chối từ bỏ đồng rúp đang bị bao vây, mặc dù đồng tiền này hiện đang ở mức thấp lịch sử - mức chưa từng thấy kể từ sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga.

Các lợi ích khác nhau và sự phụ thuộc về kinh tế trong BRICS khiến việc tạo ra một đồng tiền thống nhất trở thành một nỗ lực vô cùng khó xảy ra. Thêm vào thách thức này là thực tế rằng hầu hết các loại tiền tệ của BRICS, ngoại trừ các loại tiền tệ của UAE và Saudi Arabia, đều cực kỳ yếu và không thể hoán đổi. Ví dụ, đồng nhân dân tệ đã mất giá đều đặn so với đồng đô la kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ đầu tiên của Trump và chỉ có thể hoán đổi một phần.

Không có cách thực tế hoặc hợp lý nào để kết hợp chín loại tiền tệ này thành một loại tiền tệ khả thi duy nhất có thể được chấp nhận bên ngoài khối BRICS. Ngay cả trong nhóm, các quốc gia thành viên hiện không nắm giữ tiền tệ của nhau trong dự trữ. Một loại tiền tệ kết hợp có thể sẽ không hấp dẫn, ngay cả trong số các thành viên BRICS, chứ đừng nói đến trên trường quốc tế.

Các phương tiện truyền thông toàn cầu đã đưa tin rộng rãi về lý do Tập Cận Bình và Vladimir Putin tìm cách làm suy yếu sự thống trị của đồng Mỹ Kim. Cả hai Trung Quốc và Nga đều coi BRICS là một lộ trình để củng cố liên minh và thách thức sự lãnh đạo toàn cầu của Hoa Kỳ, với Nga đang giữ chức chủ tịch luân phiên (BRICS) vào năm 2023.

Các nhà lãnh đạo như Putin và Tập Cận Bình đã định hình BRICS là đại diện cho "đa số toàn cầu" chống lại sự bá chủ của phương Tây. Tuy nhiên, trong khi động cơ của họ rất rõ ràng, phương pháp của họ để đạt được mục tiêu này là thiếu xa sự không rõ ràng.

Cả hai đồng nhân dân tệ lẫn đồng tiền tổng hợp BRICS đều không có khả năng thực hiện tham vọng này. Hiện tại, các quốc gia dựa vào trao đổi tiền tệ, nhưng trao đổi vốn đã rất cồng kềnh. Mỗi thành viên BRICS trong số chín thành viên sẽ cần phải gửi một khoản tiền đáng kể vào các ngân hàng trung ương của các đối tác mậu dịch của họ, đòi hỏi tám khoản tiền gửi riêng biệt dành cho mỗi thành viên.

Việc quản lý và điều hành một thỏa thuận như vậy không những vừa khó khăn về mặt hậu cần mà còn đòi hỏi phải trả trước và khóa một lượng tiền tệ đáng kể trước khi bất kỳ giao dịch nào có thể xảy ra.

Hơn nữa, sẽ không thể sắp xếp các hợp đồng trao đổi tương đương với tổng khối lượng mậu dịch với Trung Quốc. Với sự yếu kém của các loại tiền tệ BRICS, một thỏa thuận như vậy sẽ khiến các thành viên chịu rủi ro tỷ giá hối đoái đáng kể. Ví dụ, bất kỳ ai nắm giữ đồng rúp được mua vào tháng Sáu (2024) sẽ mất khoảng 30% tiền của họ trong tuần này (Tháng 11/2024) khi đồng rúp sụp đổ.

Vấn đề còn mở rộng hơn nữa; Không có quốc gia sáng suốt nào muốn nắm giữ các loại tiền tệ yếu kém hơn như Ethiopia. Điều này tạo ra một hệ thống không thực tế làm suy yếu tính khả thi của việc sử dụng hợp đồng trao đổi như một giải pháp thay thế khả thi cho đồng đô la.

Rốt cuộc hồi chuông báo tử dành cho giấc mơ tiền tệ BRICS đã đến vào tuần này khi Tổng thống Trump công bố kế hoạch áp thuế quan 100% đối với các nước thành viên BRICS nếu họ dám tạo ra một loại tiền tệ mới để thách thức đồng MỸ KIM. Ông ta không cần phải làm điều này - tiền tệ BRICS đã là một điều viển vông không thể. Nhưng bây giờ, khi BRICS chắc chắn không thể tạo ra loại tiền tệ của chính họ, thì dường như họ đã thất bại bởi vì Trump, Tập Cận Bình đã bẽ mặt rời đi. Trump đã nói, và Tập chớp mắt. Thật sảng khoái khi cuối cùng cũng có một Tổng thống đặt America first và buộc Trung Quốc phải lùi bước. Và ông ta đã làm tất cả những điều này trước khi nhậm chức. Bốn năm tới sẽ là một cuộc sống ác mộng dành cho Tập.

Antonio Graceffo

Biên dịch Hau Ong

Nguồn Trump and BRICS: Breaking China’s Bank and Making Xi Lose Face