Ông Tập Cận Bình rơi vào thế ‘tiến thoái lưỡng nan’,

không cho phép ‘nhân vật số hai’ tồn tại

Nam Sơn 

Cổng Thiên An Môn. (Ảnh: Lintao Zhang/Getty Images).

Ông Tập Cận Bình đã 72 tuổi, trên mạng lan truyền tin đồn ông mắc bệnh nặng. Do ông Tập có thể ngã xuống bất cứ lúc nào, người kế nhiệm của ông vẫn chưa được xác định, ĐCSTQ giống như một con thuyền tồi tàn có thể mất lái bất cứ lúc nào, đang lênh đênh trên biển đầy sóng gió. Một số phân tích cho rằng, ông Tập Cận Bình đã rơi vào “thế tiến thoái lưỡng nan”, không dám bồi dưỡng người kế nhiệm.

Trong những năm gần đây, tình trạng sức khỏe của ông Tập Cận Bình đã trở thành tâm điểm chú ý của dư luận. Khi Hội nghị Trung ương 3 năm ngoái được tổ chức, có tin đồn ông bị đột quỵ và ngã xuống. Vào thời điểm đó, cũng có tin đồn Phó Thủ tướng Quốc vụ viện Đinh Tiết Tường đồng ý trở thành người kế nhiệm. Sau đó, một người có lương tâm trong giới y tế đã tiết lộ rằng Tập đã bị “nhồi máu não lần thứ hai” trong dịp Tết Nguyên đán năm nay, và được cho là đã đến “Soái phủ” của Bệnh viện Hiệp Hòa để điều trị.

Phong Media đưa tin rằng Thái Văn Hiên, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chính trị của Academia Sinica, và Khấu Kiện Văn, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Quan hệ Quốc tế của Đại học Chính trị, đã cùng công bố một nghiên cứu, “Giải mã quyền lực và sức khỏe của ông Tập Cận Bình: Nghiên cứu về công nghệ AI và lãnh đạo chính trị”. Nghiên cứu đã thực hiện nghiên cứu thực chứng về những thay đổi sức khỏe của ông Tập Cận Bình từ hơn 80 video của Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc được thu thập từ năm 2013 đến năm 2023. Nghiên cứu cho thấy, sau năm 2017, các cảnh quay về chuyển động chân của Tập đã giảm đi rất nhiều, và thường xuyên “bị cắt”. Sau năm 2019, bước đi của ông Tập Cận Bình xuất hiện “bước nhỏ”, chân trái có thể dùng lực đỡ, nhưng chân phải khó dùng lực hơn, tình trạng sức khỏe có xu hướng không thể đảo ngược.

Vì vậy, từ những thông tin này có thể suy đoán rằng sức khỏe của ông Tập Cận Bình thực sự có vấn đề, và ông có thể ngã xuống lần nữa bất cứ lúc nào. Vấn đề là, trong 12 năm cầm quyền của mình, ông Tập vẫn chưa xác định được ai là người kế nhiệm, và ai sẽ kế nhiệm ông sau khi ông ngã xuống đã trở thành một vấn đề hóc búa của ĐCSTQ. Và trong những năm gần đây, thế giới bên ngoài cũng đã nhiệt tình thảo luận về chủ đề người kế nhiệm của Tập.

Ông Tập rơi vào “thế tiến thoái lưỡng nan”

Nhà bình luận thời sự Tiến sĩ Đường Thanh cho rằng, bề ngoài ông Tập Cận Bình nắm chặt quyền lực trong tay, nhưng thực tế đã rơi vào thế bí, căn bản không có đường lui. ông Tập Cận Bình hiện tại rơi vào một loại gọi là “thế tiến thoái lưỡng nan” của người tù, là một ví dụ tiêu biểu trong trò chơi phi hợp tác có tổng khác không của lý thuyết trò chơi, phản ánh lựa chọn tốt nhất của cá nhân không phải là lựa chọn tốt nhất của tập thể. Tình thế là, ông không dám bồi dưỡng người kế nhiệm, kết quả là ĐCSTQ giống như một con thuyền tồi tàn không có phương hướng, bất cứ lúc nào cũng có thể chìm và xảy ra tai nạn, mất đi người lái.

Ở Mỹ, việc chuyển giao quyền lực tổng thống là chuyện bình thường, ngay cả khi đảng phái thay đổi, hệ thống vẫn vận hành ổn định. Nhưng ở TQ, chủ đề người kế nhiệm căn bản không thể đụng vào, ai dám nói có thể bị coi là uy hiếp và bị tiêu diệt. Điều này dẫn đến việc ông Tập Cận Bình tuy độc chiếm toàn bộ quyền lực, nhưng người kế nhiệm của ông là ai không ai biết, cũng không ai dám hỏi.

Không cho phép “nhân vật số hai” tồn tại

Năm 2018, ông Tập Cận Bình đã hủy bỏ giới hạn số lần tái đắc cử chức Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa trong Hiến pháp, cộng thêm việc điều lệ ĐCSTQ vốn không có quy định về số lần tái đắc cử của Tổng Bí thư và Chủ tịch Quân ủy, sau khi sửa đổi hiến pháp, ông Tập Cận Bình có thể tiếp tục đảm nhiệm chức vụ lãnh đạo tối cao của đảng và nhà nước mà không bị hạn chế.

Giới bên ngoài cho rằng việc ông Tập sửa Hiến pháp là để dọn đường cho việc tái đắc cử suốt đời. Tại sao ôn Tập muốn cầm quyền suốt đời? Có lẽ ở đây có yếu tố ham quyền lực của ông, cũng có yếu tố sợ bị thanh trừng sau khi xuống đài.

Đường Thanh chỉ ra rằng, ông Tập Cận Bình đã từng bước ép mình vào ngõ cụt. Sau khi ông Tập lên nắm quyền vào năm 2012, ông đã phát động một chiến dịch chống tham nhũng quy mô lớn, bề ngoài là chỉnh đốn tham nhũng trong đảng, “thực tế là một cuộc thanh trừng quy mô lớn, tiêu diệt tất cả những người có thể thách thức ông, ví dụ như Thái tử đảng, phe Giang, các quan chức cấp cao trong quân đội và các nguyên lão trong đảng đều bị tước quyền, thanh trừng, hoặc vào tù, hoặc bị quản thúc tại gia, hoặc chết một cách bí ẩn.”

Cuộc thanh trừng này thực sự đã giúp ông trở thành nhà lãnh đạo tập trung quyền lực nhất của ĐCSTQ kể từ thời Mao Trạch Đông, nhưng cái giá phải trả là xung quanh ông toàn là những kẻ nô lệ nghe lời, chứ không phải là những người có khả năng kế nhiệm.

“Tại sao ông Tập Cận Bình không dám buông quyền? Bởi vì ông biết lịch sử của ĐCSTQ là một lịch sử đấu đá quyền lực, ai một khi thất thế, lập tức sẽ bị thanh trừng.”

Mọi người đều biết, Mao Trạch Đông đấu chết cấp phó của mình là Lưu Thiếu Kỳ, kết quả là sau khi ông chết, Tứ nhân bang lập tức bị đánh đổ. Đặng Tiểu Bình đuổi Hoa Quốc Phong, rồi lần lượt chỉnh đốn Triệu Tử Dương, Hồ Diệu Bang, cuối cùng mới ổn định được cục diện. ông Tập Cận Bình hiểu rõ quy luật này hơn ai hết, vì vậy ông dứt khoát không cho phép nhân vật số hai tồn tại, để đảm bảo mình là người không thể thay thế.

Ông Tập Cận Bình ghét người kế nhiệm

Thời gian trước, chính trường TQ xuất hiện một loạt quan chức “hậu 70”, trong đó có người được gọi là người kế nhiệm có tiếng nói cao nhất là Lưu Tiệp, quyền Tỉnh trưởng tỉnh Chiết Giang. Ngoài ra, còn có Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Thiên nhiên Quan Chí Âu, Bí thư thứ nhất Đoàn Thanh niên Cộng sản Trung ương A Đông, và Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Quản lý Giám sát Tài chính Nhà nước Lý Vân Trạch. Các cơ quan truyền thông nhà nước như Thượng Quan Tin tức, Tân Kinh Báo liên tục đăng bài ca ngợi họ là cán bộ “trẻ nhất toàn quốc”.

Nhà bình luận thời sự độc lập Đỗ Chính viết trên Thượng Báo rằng, những quan chức đội trên đầu nhãn “trẻ nhất” sẽ có hai rủi ro, một là bị tung hô là người kế nhiệm trong tương lai, cây cao đón gió, bị đối thủ chính trị dòm ngó, bất cứ lúc nào cũng có thể bị phanh phui tin xấu, đào hố; hai là tự xưng là người kế nhiệm, sẽ tự mãn, lộ dã tâm, bị chủ nhân nghi kỵ.

Ông cho biết, trong một đoạn phát biểu của ông Tập Cận Bình vài năm trước được công khai lần đầu tiên vào năm 2024, ông Tập nói, “Cán bộ trẻ ưu tú không thể biến thành một nhóm đặc biệt, không thể giống như thái tử được cung phụng ở đó chờ được đề bạt.” Điều này được cho là cho thấy ông Tập Cận Bình ghét những quan chức cấp cao được đồn là người kế nhiệm, chẳng hạn như Tôn Chính Tài và Hồ Xuân Hoa.

Đỗ Chính phân tích, Hồ Xuân Hoa, đại diện tiêu biểu của Đoàn phái, tuy cố ý giữ thái độ khiêm tốn, nhưng bị trong ngoài tung hô là người kế nhiệm của Tập, Đại hội XIX và XX đều là ứng cử viên sáng giá để vào Thường vụ, kết quả đều “thất cử”, cuối cùng còn bị đá khỏi Bộ Chính trị. Tôn Chính Tài bị thông báo chính thức là “nhà chính trị có dã tâm”, ông ta ngã ngựa trước Đại hội XIX của ĐCSTQ, theo báo cáo, ông ta hàng năm đốt hương cúng bái long bào, tin rằng vì chuyện này truyền đến tai ông Tập Cận Bình, Tôn Chính Tài đã gây ra đại họa.

Đỗ Chính cho rằng, Lưu Tiệp hay Quan Chí Âu, nhãn “trẻ nhất toàn quốc” của họ, trong quan trường TQ, sẽ gây ra liên tưởng đến “người kế nhiệm”, không hẳn là chuyện tốt. Dư luận sẽ trở thành sự chuẩn bị cho vận suy của họ sau này.

Nhà bình luận thời sự Vương Hữu Quần cũng viết bài phân tích rằng, những người kế nhiệm tiềm năng của ông Tập đều không có kết cục tốt. Cho đến nay, trong số các quan chức cấp cao của TQ muốn thay thế ông Tập hoặc có thể trở thành người kế nhiệm của ông Tập, có ba người đã bị tống vào tù: Bạc Hy Lai, Lệnh Kế Hoạch, Tôn Chính Tài; có hai người đã bị gạt ra ngoài lề: Hồ Xuân Hoa, Trần Mẫn Nhĩ.

Vương Hữu Quần chỉ ra rằng, trong 10 năm qua, ông Tập Cận Bình không chỉ không lập một người kế nhiệm, mà còn xử lý ba người và gạt ra ngoài lề hai người trong số năm người trên hoặc muốn thay thế ông Tập hoặc muốn làm người kế nhiệm của ông Tập. Từ việc ông Tập sửa đổi hiến pháp về giới hạn nhiệm kỳ của Chủ tịch nước, tìm mọi cách để mưu cầu “3 nhiệm kỳ liên tiếp”, 10 năm không lập người kế nhiệm, có thể thấy ông Tập thực tế muốn học Mao Trạch Đông thực hiện chế độ suốt đời.

Nhà bình luận chính trị sống tại Mỹ Trần Phá Không cũng cho rằng, ông Tập Cận Bình ghét nhất là có người muốn làm người kế nhiệm, bởi vì ông ta muốn cầm quyền lâu dài. Đó cũng là lý do tại sao Đinh Tiết Tường gần đây bị ông Tập “bỏ rơi”, bị cản trở tham gia các hoạt động quan trọng như Hội nghị thượng đỉnh AI Paris và Đại hội Thể thao châu Á mùa đông Cáp Nhĩ Tân. Mặc dù Đinh Tiết Tường xuất hiện tại một buổi tọa đàm doanh nghiệp tư nhân vào ngày 17 tháng 2 để “bác bỏ tin đồn”, nhưng tình trạng của ông ta không tốt lắm, đi khập khiễng và tóc bạc trắng.

Khi Hội nghị toàn thể lần thứ ba năm ngoái được tổ chức, có tin đồn ông Tập Cận Bình bị đột quỵ và ngã xuống, đồng thời cũng có tin đồn Đinh Tiết Tường đồng ý làm người kế nhiệm. Trần Phá Không cho biết, chuyện này truyền đến tai Tập, vì vậy ông Tập đã hận họ Đinh, “không loại trừ khả năng họ Đinh đã bị ông Tập trả thù, có thể chân của ông ta đã bị tra tấn dã man, bị đánh gãy.”

Gần đây, trên mạng lan truyền tin ông Tập Cận Bình trong tình cảnh khốn đốn cả trong và ngoài nước, đã đường cùng, ở trong trạng thái nửa điên nửa dại. Ông Tập có thể lại bị đột quỵ và ngã xuống, ĐCSTQ sẽ ở trong trạng thái không có “người lái”, và đẩy nhanh quá trình đi đến diệt vong.

Nam Sơn - Đại Kỷ Nguyên