Khi Con Số Đẹp Hóa Thành Bong Bóng
Ngày 16/7, thị trường chứng khoán Việt Nam hân hoan vì VN-Index bật tăng hơn 14 điểm, VN30 nhảy vọt trên 20 điểm. Báo chí rộn ràng: VIC (Vingroup) dẫn đầu nhóm kéo trụ, cùng VHM (Vinhomes) và VRE (Vincom Retail) đưa tài sản tỷ phú Phạm Nhật Vượng tăng thêm 355 triệu USD, lên 12,2 tỷ USD, vị trí 216 thế giới theo Forbes.
Nếu chỉ đọc tới đó, nhiều người sẽ nghĩ: “Đất nước này sắp có kỳ tích mới!”.
mấy con số này lôi từ đâu ra?
1. Tổng tài sản gần 1 triệu tỷ – siêu thực hay siêu ảo?
Theo báo cáo hợp nhất, tính đến 30/6/2025:
• Tổng tài sản: 964.438 tỷ VND (~37 tỷ USD), tăng 15% so với cùng kỳ.
• Quy mô này tương đương 7% GDP danh nghĩa của Việt Nam.
• Chỉ có PetroVietnam – tập đoàn quốc doanh dựa trên tài nguyên dầu khí quốc gia – mới đạt hơn 1 triệu tỷ VND tài sản.
Vingroup không có mỏ dầu, không sở hữu đường dây điện 500kV, không vận hành cảng biển quốc gia… nhưng lại chạm ngưỡng gần 1 triệu tỷ tài sản. Vậy cái gì đang được tính là “tài sản”?
Gã đoán: phần lớn nằm ở đất đai và bất động sản định giá theo thị trường ảo tưởng, cộng với chuỗi công ty con và liên kết “mua qua – bán lại” để bơm giá trị sổ sách.
2. Tiền mặt 82.000 tỷ – nhiều thật hay ảo thật?
Con số 82.000 tỷ VND (~3,1 tỷ USD) tiền mặt nghe như một tấm đệm thanh khoản êm ái. Nhưng nếu mổ kỹ:
• Bao nhiêu là tiền huy động từ trái phiếu và vay ngân hàng chưa giải ngân?
• Bao nhiêu là tiền gửi có kỳ hạn dài, bị cầm cố hoặc phong tỏa cho dự án?
• Bao nhiêu là tiền tạm thời chuyển từ công ty con lên hợp nhất, rồi sau đó lại rút đi?
Tiền mặt lớn không chứng minh hoạt động kinh doanh chính đang khỏe. Nó chỉ cho thấy doanh nghiệp vừa huy động được vốn – chưa tiêu, hoặc chưa trả nợ.
3. Doanh thu – lợi nhuận tăng: tăng từ đâu?
Báo chí hân hoan vì doanh thu, lợi nhuận đều tăng. Nhưng tăng từ đâu?
• Từ bất động sản: nhiều khoản được hạch toán doanh thu khi bàn giao giấy tờ, chưa chắc đã thu đủ tiền từ khách.
• Từ VinFast: nếu mảng này vẫn lỗ nặng, thì “lợi nhuận” tập đoàn phải nhờ mảng khác hoặc từ thu nhập bất thường (bán dự án, chuyển nhượng tài sản…).
• Nếu tăng nhờ định giá tài sản, thì đây chỉ là tăng trên giấy.
4. Đòn bẩy tài sản – công thức tạo bong bóng
Vingroup nhiều năm nay vận hành một mô hình đòn bẩy chồng đòn bẩy:
• Lấy dự án đất làm tài sản thế chấp vay ngân hàng.
• Dùng khoản vay đó mua/đầu tư dự án khác.
• Ghi nhận cả hai vào “tổng tài sản”, đẩy giá trị lên.
• Dùng tài sản đã định giá cao để tiếp tục vay thêm.
Cứ thế, một khối “tài sản” khổng lồ được tạo ra mà không nhất thiết kèm theo dòng tiền thật. Khi thị trường bất động sản hạ nhiệt hoặc ngân hàng siết tín dụng, cấu trúc này rất dễ rơi vào vòng xoáy thanh khoản – giống Evergrande của Trung Quốc.
5. Vì sao đây là gian dối nguy hiểm?
Gian dối không nằm ở việc “khai man” con số, vì trên giấy tờ tất cả đều hợp chuẩn kế toán. Gian dối nằm ở chỗ:
• Đưa ra hình ảnh sai lệch về sức khỏe tài chính, khiến nhà đầu tư, ngân hàng, thậm chí Chính phủ tin rằng tập đoàn “quá lớn để thất bại”.
• Sử dụng truyền thông để thổi phồng, tạo niềm tin giả, hút vốn từ nhà đầu tư nhỏ lẻ.
• Khi sự thật phơi bày, người chịu thiệt không phải là tỷ phú, mà là những người đã góp vốn, mua cổ phiếu, mua trái phiếu – và cả nền kinh tế khi hệ thống ngân hàng bị kéo vào.
Lời của Gã Khờ
“Tài sản đẹp trên báo cáo không nuôi được dân, không trả được nợ. Nó chỉ nuôi cái ảo tưởng rằng chúng ta đang tiến lên. Và ảo tưởng – khi đủ lớn – sẽ nổ tung như bong bóng xà phòng.”
Ngày hôm nay, báo chí ngập tràn tin vui về cổ phiếu Vingroup, về tài sản tỷ phú. Nhưng nếu không soi vào chất lượng của tài sản, nguồn gốc của tiền, và thực trạng dòng tiền, thì tất cả những con số ấy chỉ là giấc mơ đô thị trên giấy.
Mà đã là giấc mơ trên giấy – thì gió nhẹ thôi cũng đủ thổi bay...!
Nhận xét
Đăng nhận xét