Tuyến cáp ngầm của Việt Nam bị Trung Quốc phá hoại?

Sơ đồ các tuyến ngầm đi qua biển, và có thể bị Trung Quốc kiểm soát, khống chế (Ảnh: DAĐSBĐ)

Dự án Đại sự ký Biển Đông

Hoa Kỳ đang thúc giục Việt Nam tránh xa công ty lắp đặt cáp HMN Technologies của Trung Quốc và các công ty Trung Quốc khác trong kế hoạch xây dựng 10 tuyến cáp ngầm mới vào năm 2030, theo Reuters trích dẫn các nguồn tin có hiểu biết về các cuộc đàm phán. Năm tuyến cáp ngầm lớn của Việt Nam kết nối với internet toàn cầu đã liên tục gặp sự cố, khiến việc lắp đặt cáp mới trở thành ưu tiên hàng đầu của chính phủ. Reuters đã trao đổi với 12 nguồn tin cho bài viết này, bao gồm các quan chức Việt Nam, nhà ngoại giao nước ngoài và giám đốc điều hành ngành. Tất cả đều từ chối nêu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề.

Theo bảy người tham gia hoặc được thông báo về các cuộc đàm phán, kể từ tháng Giêng, các quan chức và công ty Hoa Kỳ đã tổ chức ít nhất nửa tá cuộc họp với các quan chức và giám đốc điều hành doanh nghiệp Việt Nam và nước ngoài để thảo luận về chiến lược cáp của quốc gia Đông Nam Á này. Một quan chức tham dự các cuộc họp cho biết “Đây là một cuộc vận động hành lang rất khó khăn”.

Theo năm nguồn tin, các quan chức Hoa Kỳ cũng đã chia sẻ thông tin tình báo riêng về khả năng đã có sự phá hoại các tuyến cáp ngầm của quốc gia này.

Hoa Kỳ và Trung Quốc đang cạnh tranh giành ảnh hưởng tại Việt Nam, thể hiện qua việc cả Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và người đồng cấp Tập Cận Bình đều đến thăm vào năm ngoái và các tập đoàn từ cả hai nước đều đầu tư mạnh vào Việt Nam. Việt Nam và Trung Quốc đã công khai thảo luận về việc thúc đẩy “kết nối” kỹ thuật số.

Đồng thời, các tuyến cáp ngầm, nơi truyền tải phần lớn dữ liệu của thế giới, đã trở thành trọng tâm trong cuộc chiến công nghệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc và Washington, lo sợ sự do thám của Bắc Kinh, trước đây đã vận động thành công để loại HMN Tech khỏi một dự án khác, theo một cuộc điều tra của Reuters.

APTelecom, một công ty tư vấn ít được biết đến, đã tham gia các cuộc đàm phán để thuyết phục Hà Nội, năm người cho biết. Các cuộc họp và vai trò của APTelecom trong các cuộc họp đó chưa từng được báo cáo trước đây.

HMN Tech và APTelecom đã không trả lời nhiều yêu cầu bình luận. Nhà Trắng từ chối bình luận. Các bộ thông tin và công nghệ của Việt Nam đã không trả lời các yêu cầu bình luận. Bộ ngoại giao Trung Quốc cho biết chiến dịch của Hoa Kỳ “vi phạm trắng trợn các quy tắc quốc tế và mô hình hoạt động kinh doanh”.

Mở cửa với Trung Quốc

Cho đến nay, các nhà chức trách và công ty nhà nước Việt Nam đã thể hiện sự cởi mở trong việc hợp tác với Trung Quốc về lĩnh vực cáp ngầm, năm nguồn tin cho biết.

Các cuộc họp trên bởi vậy nhằm mục đích thuyết phục Việt Nam do Đảng Cộng sản cai trị rằng trong ngành lắp đặt cáp, vốn phụ thuộc vào bốn công ty trên toàn cầu, thì công ty mới nổi HMN Tech sẽ là một lựa chọn tồi. Các quan chức Hoa Kỳ và APTelecom đã nói rõ rằng việc lựa chọn các nhà thầu cáp ít kinh nghiệm hơn và ít được tiếp cận vào các thành phần quan trọng sẽ khiến các công ty Hoa Kỳ không muốn đầu tư vào Việt Nam, hai người tham dự các cuộc họp cho biết. Một trong những người tham dự cho biết HMN đã được chỉ đích danh trong các cuộc họp.

Washington coi HMN Tech là chi nhánh của gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Hoa Vi (Huawei) và cả hai đều đang chịu lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ vì lo ngại rằng những công ty là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia. Hoa Vi đã phủ nhận cáo buộc và HMN Tech đã nói rằng họ là một công ty độc lập.

APTelecom, được thành lập vào năm 2009, có hợp đồng nhiều năm với chính phủ Hoa Kỳ để thúc đẩy sáng kiến ​​”Mạng lưới sạch” của Washington với các nước ngoài, bao gồm cả việc ngăn chặn đầu tư vào Trung Quốc, một nguồn tin trong ngành cáp quen thuộc với tình hình cho biết.

Trang web của công ty không đề cập đến hợp đồng của chính phủ. Reuters không thể biết được thời điểm hợp đồng được ký kết.

Nguồn tin cho biết APTelecom cũng hoạt động như một đơn vị làm thỏa thuận cho các công ty phương Tây đang tìm kiếm các hợp đồng cáp nước ngoài nhạy cảm. Công ty đang hợp tác với Google và công ty viễn thông Úc Telstra về hệ thống cáp ngầm mới kết nối các đảo Thái Bình Dương.

HMN Tech chỉ hoạt động từ năm 2008 so với nhiều thập kỷ của SubCom của Hoa Kỳ, NEC của Nhật Bản (6701.T), và Alcatel Submarine Networks của Pháp.

Theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu TeleGeography, công ty Trung Quốc này chủ yếu lắp đặt các tuyến cáp ngắn hơn.

Phá hoại?

Từ cuối năm 2022 đến đầu năm 2023, tất cả các tuyến cáp ngầm chính của Việt Nam đều bị lỗi hoặc hư hỏng với những tổn thất tốn kém. Đôi khi xảy ra đồng thời cả hai, theo báo cáo của BMI. Điều đó thúc đẩy Hà Nội đặt ra các mục tiêu cáp ngầm đầy tham vọng hơn trong năm nay. Chi phí dự kiến ​​chưa được công bố nhưng nỗ lực này sẽ là một trong những đợt mở rộng cơ sở hạ tầng internet ngầm quan trọng nhất của bất kỳ nền kinh tế mới nổi nào, theo nhà phân tích Niccolo Lombati của BMI.

Trong ít nhất hai cuộc họp với các đối tác Việt Nam trong năm nay, các quan chức Hoa Kỳ đã chia sẻ hình ảnh vệ tinh và thông tin tình báo khác cho thấy sự cố gián đoạn có thể là do phá hoại, năm nguồn tin cho biết.

Ba nguồn tin cho biết các bộ thông tin và công nghệ của Việt Nam đã kết luận rằng không có bằng chứng xác đáng và nếu có phá hoại thì cũng không rõ ai đã thực hiện.

Reuters không thể tìm hiểu thêm về thông tin tình báo cho thấy đã có sự phá hoại.

Công ty viễn thông Hoa Kỳ AT&T, một thành viên của tập đoàn sở hữu tuyến cáp nối Việt Nam với Hoa Kỳ, đã có ít nhất hai cuộc họp trong năm nay với các quan chức và công ty Việt Nam về các tuyến cáp, ba người được thông báo về các cuộc họp này cho biết.

Không rõ liệu AT&T có phối hợp với các cơ quan chức năng Hoa Kỳ hay không. AT&T đã không trả lời các yêu cầu bình luận.

Một quan chức Việt Nam, người đã được thông báo về các cuộc đàm phán giữa chính quyền Việt Nam với HMN Tech về các tuyến cáp đã lên kế hoạch, cho biết các đề nghị của Bắc Kinh rẻ hơn.

Công ty công nghệ tư nhân hàng đầu của Việt Nam, FPT, cho biết năm ngoái họ sẽ đầu tư vào một tuyến cáp nhánh nối Việt Nam với một tuyến cáp quốc tế do HMN Tech xây dựng. Nhưng hai người được thông báo về vấn đề này cho biết vẫn chưa có tiến triển nào về kế hoạch này. FPT đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Vào tháng 4, công ty viễn thông nhà nước của Việt Nam, Viettel, và Singtel của Singapore đã công bố kế hoạch xây dựng một tuyến cáp mới từ miền Nam Việt Nam đến Singapore, tránh phần lớn Biển Đông mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền. Kế hoạch đó vẫn chưa được triển khai đấu thầu.

“Thời gian sẽ trả lời” ai là người chiến thắng trong cuộc đua giành hợp đồng cáp ngầm của Việt Nam, một nhà ngoại giao tại Hà Nội cho biết.

Dự án Đại sự ký Biển Đông