Đọc Và Suy Ngẫm: Hệ Thống Tự Vận Hành Chính Thể Dân Chủ Đa Đảng Tam Quyền Phân Lập

Đọc Và Suy Ngẫm
Hệ Thống Tự Vận Hành
Chính Thể Dân Chủ Đa Đảng Tam Quyền Phân Lập

Phương Nguyễn

Hệ thống tổ chức tốt sẽ cho ra kết quả tốt. Đó là quy luật tự nhiên của mọi hình thức tổ chức xã hội loài người. Xã hội loài người tồn tại, phát triển và đạt được trình độ văn minh tiến bộ và thành quả rực rỡ như ngày hôm nay, là nhờ vào các hệ thống tổ chức tác động hỗ tương giây chuyền. Hê thống đó bao gồm nhiều hệ thống như hệ thống tư tưởng, triết lý, luật pháp, khoa học kỹ thuật, giáo dục, y tế, kinh doanh sản xuất, nhân dụng, tài chánh...và hệ thống tổ chức điều hợp, phối hợp các hệ thống, làm thành một hệ thống thống nhất đó là hệ thống tổ chức cai trị, còn được gọi là hệ thống chính trị.

Có lẽ, có rất ít người chưa biết, là bất cứ hệ thống nào cũng có nguyên lý đặc biệt, then chốt để thúc đẩy vận động cho hệ thống chuyển động, hoạt động để trở nên khả dụng và trở thành hữu dụng. Cụ thể như hệ thống kinh doanh, sản xuất thì điểm then chốt, điểm mạnh của nó là quản trị, điều hành và hệ thống cai trị là lãnh đạo, tổ chức...

Vậy điểm then chốt hay nói cách khác nguyên lý, quy tắc, thiết chế thúc đẩy hệ thống chính trị dân chủ chuyển động, hữu hiệu là gì?

Theo nghiên cứu, quan sát thực tiễn các thể chế chính trị dân chủ tiên tiến hay nói cách khác là trong đời sống, sinh hoạt chính trị của các nước dân chủ thật sự thì hệ thống giúp cho quốc gia phát triển liên tục, giúp cho tổ chức cai trị trở nên hữu hiệu và người dân thật sự làm chủ đất nước, làm chủ đời sống của chính mình là hệ thống tự kiểm, tự chỉnh tức là hệ thống tự kiểm soát, tự điều chỉnh (Check and Balance System.)

Hệ thống tự kiểm, tự chỉnh được sử dụng trong hệ thống tổ chức cai trị quốc gia là nhằm giữ cho Hành Pháp (chính phủ) không quá mạnh đối với Lập Pháp (quốc hội) và Tư Pháp (toà án tối cao) cụ thể như:

- Hành Pháp kiểm soát, giám sát Lập Pháp và Tư Pháp.

- Tư Pháp kiểm soát, giám sát Hành Pháp và Lập Pháp.

- Lập Pháp kiểm soát, giám sát Tư Pháp và Hành Pháp.

Thí dụ:

- Hành Pháp (tổng thống) có thể phủ quyết điều luật do Lập Pháp (quốc hội) đề nghị và ngược lại Lập Pháp cũng có quyền vô hiệu hóa quyền phủ quyết của hành pháp, với thể thức bầu bán, có kết quả 2/3 số phiếu đại biểu của quốc hội hay nghị viện tán thành chống lại quyền phủ quyết của tổng thống.

- Tư Pháp (tối cao pháp viện) có quyền kiểm tra quốc hội (Lập Pháp) bằng cách giải thích luật, tuyên bố một đạo luật vi hiến buộc quốc hội phải thông qua sự bổ nhiệm thuộc phạm vi quyền hạn của Hành Pháp (tổng thống.)

- Quốc hội (Lập Pháp) có quyền đàn hạch, truất phế tổng thống (Hành Pháp) và toà án tối cao (Tư Pháp) là cơ quan quyền lực nhà nước, xem hợp hiến không rồi đưa ra phán quyết cuối cùng.

Hệ thống tự kiểm, tự chỉnh sử dụng trong sinh hoạt xã hội dân sự và đảng phái chính trị nhằm thực thi dân chủ hiệu quả nhất, cụ thể như sau:

1) Tự Kiểm soát là tự chính mình, chính đoàn thể, tổ chức mình kiểm điểm, duyệt xét, giám sát, trông chừng hành động, sinh hoạt, công việc của cá nhân hoặc đoàn thể và mọi người, mọi thành viên ai cũng có thể được lẫn bị hệ thống tự kiểm chi phối.

Thí dụ:

- Cá nhân biết tự kiểm soát lấy hành động, công việc, nhiệm vụ công hay tư của mình, sẽ ngày càng tốt hơn, dễ thành công hơn trong đời sống xã hội hoặc chính trị.

- Các đoàn thể, tổ chức xã hội hay chính trị với hệ thống tự kiểm sẽ giúp giảm thiểu việc làm sai trái lẫn kém hiệu năng của các thành viên bình thường hay có chức vụ trong tổ chức. Vì mọi người, mọi thành viên sai trái sẽ bị xét xử theo tầm mức vi phạm và kém hiệu năng sẽ bị loại khỏi chức vụ trách nhiệm.

Ưu điểm của hệ thống tự kiểm là ngăn ngừa thành viên của tổ chức phạm pháp, phạm luật trước khi thi hành luật pháp, tức là với tự kiểm mọi người, mọi thành viên của tổ chức muốn làm sai, trái, xấu cũng khó và lạm quyền, lộng quyền cũng không phải dễ, vì có hệ thống tự kiểm vô hình tự động kiểm soát, giám sát.

Khuyết điểm của hệ thống tự kiểm là người xấu có thể lợi dụng quy tắc tự kiểm để dựng chuyện vu khống, bôi nhọ, chửi bới vô tội vạ. Dù vậy vẫn không có gì phải lo ngại bởi khi chính thể dân chủ được thực hiện và kiện toàn thì hiện tượng lợi dụng tự kiểm làm điều xấu khó có cơ hội xảy ra.

2) Tự Điều Chỉnh là tự chính mình, chính đoàn thể, tổ chức mình như có cài đặt hệ thống tự động tự sửa chữa, tự điều chỉnh những sai sót, lầm lẫn, kém hiệu năng để giúp cho công việc điều hợp tổ chức, đoàn thể hoặc cá nhân ngày càng thêm tốt đẹp, hoàn chỉnh hơn. Xa hơn nữa, hệ thống tự chỉnh giúp cho mọi người, mọi thành viên ai cũng phải tự biết nhận thức là mình có bổn phận, trách nhiệm đóng góp ý kiến lẫn sáng kiến cho hệ thống tự chỉnh giúp cho tổ chức mình hoàn chỉnh hiệu quả hơn.

Thí du:

- Cá nhân biết trách nhiệm, có ý thức tự sửa chữa, điều chỉnh những sai trái, xấu sẽ trở thành người hữu dụng hơn cho cá nhân mình, tổ chức mình và cho nhân quần xã hội.

- Các đoàn thể, tổ chức xã hội hay chính trị với hệ thống tự chỉnh sẽ giúp cho tổ chức ngày thên hoàn bị và hiệu năng hoạt động ngày càng cao hơn. Với hệ thống tự chỉnh thì cá nhân bất khiển dụng sẽ được thay thế, cơ phận tổ chức cồng kềnh, kém hiệu quả sẽ được cải sửa, điều chỉnh, thay thế hợp lý.

Ưu điểm của hệ thống tự chỉnh là giúp cho toàn bộ hệ thống hoạt động đồng bộ, liên tục và tránh trường hợp hư hại quá đáng không thể sửa chữa, gây sụp đỗ toàn bộ hệ thống cơ cấu tổ chức như mô hình tổ chức cai trị cộng sản Mác-Lê là điển hình cho chúng ta tham khảo.

Khuyết điểm của hệ thống tự chỉnh là sự phát huy quyền tự điều chỉnh một cách vô tổ chức gây hỗn loạn làm đình trệ, ảnh hưởng, thiệt hại đến lợi ích chung. Tuy thế, khuyết điểm này sẽ được hóa giải khi mọi thành viên trong hệ thống tổ chức có ý thức trách nhiệm và biết được nhu cầu, lợi ích chung.

3)Kết luận: Hệ thống tự kiểm, tự chỉnh là hệ thống tổ chức siêu tổ chức, thật sự sinh động, độc đáo độc nhất vô nhị. Nó đã giúp cho chủ nghĩa tư bản tồn tại, phát triển và xây dựng nền móng vững chắc cho thể chế chính trị dân chủ kiện toàn và hiệu quả trong tổ chức cai trị hơn một thế kỷ qua.

Ngày nay nhân loại đã nhìn thấy được thành quả của chính thể dân chủ và hướng về nó. Trừ vài ba quốc gia vì quyền lợi cá nhân, vì quyền lực của tập đoàn lãnh đạo với bản tính ích kỷ, ngoan cố nên từ chối thực thi dân chủ.

Ngoài ra cũng có một số quốc gia muốn thực hiện dân chủ, thiết lập chính thể dân chủ nhưng lại không biết phải bắt đầu từ đâu, phải làm như thế nào và động lực, nguyên lý, quy tắc thúc đẩy dân chủ chuyển động là gì, ra làm sao? Thế cho nên các quốc gia đó đã lúng túng, loay hoay bất lực trong giấc mơ dân chủ.

Hệ thống, động lực, sinh lực giúp cho chính thể dân chủ cai trị hiệu quả, chính là hệ thống tự kiểm, tự chỉnh...tự kiểm soát, tự điều hòa còn gọi là hệ thống chính trị dân chủ.

Hệ thống chính trị dân chủ đã hiện diện trong mọi đoàn thể, tổ chức chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội...Công cũng như tư, trong các nước dân chủ tiên tiến thời hiện đại. Hệ thống chính trị dân chủ đã giúp cho chính thể dân chủ ngày thêm hoàn chỉnh, hữu hiệu trong nhiệm vụ điều hướng xã hội phát triển và người dân phát huy tối đa quyền dân làm chủ đất nước, làm chủ đời sống của chính mình.

Chính vì lẽ đó, các nhà hoạt động chính trị, các chính trị gia hiện tại lẫn tương lai muốn dân chủ hoá, muốn thực thi dân chủ cho quốc gia mình, cần phải quan sát, nghiên cứu, tham khảo hệ thống tự kiểm, tự chỉnh vì nó là nguyên động lực thúc đẩy dân chủ chuyển động cho giấc mơ dân chủ trở thành hiện thực và chúng ta gọi đó là hệ thống chính trị dân chủ.

Tóm lại, hệ thống tự vận hành chính thể dân chủ là hệ thống thiết chế cơ cấu tổ chức, có khả năng bảo vệ dân chù, ngăn chận độc tài phát triển và tạo mọi cơ hội cho người dân phát huy tối đa quyền làm chủ quốc gia, làm chủ đời sống của chính mình.

Hệ thống tự kiểm, tự chỉnh (check and balance system)có khả năng ngăn chận độc tài, phát huy dân chủ, tự vận hành quốc gia hiệu quả nên chúng ta gọi là hệ thống tự vận hành chính thể dân chủ đa đảng tam quyền phân lập.

Phương Nguyễn