TRANG THƠ NHẠC VĂN CHƯƠNG ĐIỆN ẢNH TIẾU LÂM 183

 

Hiến pháp Mỹ và dự luật “phế Trump” của bà Pelosi

 

 Huỳnh minh Triết

 

 Sẽ ra sao nếu ông Trump “bị loạn trí do dùng thuốc”? Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đang chơi “tố xả láng” tạo một đạo luật để phế Trump. Và nên nhớ cuộc bầu cử chỉ còn hơn 20 ngày nữa. 

Vào đúng lúc người ta cảm thấy cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay không thể điên rồ hơn được nữa,  nó lại trở nên điên rồ hơn. Hôm thứ Sáu (9/10), văn phòng của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi ra thông báo rằng Hạ viện sẽ thảo luận một dự luật để lập ra một hội đồng đánh giá Tổng thống có còn đủ minh mẫn để cầm quyền hay không. Căn cứ của họ là Tổng thống Donald Trump, người đang phải điều trị COVID-19, liên tục có các hành động bốc đồng và xa rời thực tế đến mức đáng lo ngại.

Dự luật có tên chính thức là “Đạo luật lập Hội đồng đánh giá Khả năng thực thi Quyền lực và Trách nhiệm của Tổng thống”. Dựa trên Tu chính án 25 của Hiến pháp Mỹ, đạo luật này nhằm tạo ra một cơ quan để giúp Quốc hội “đảm bảo sự lãnh đạo hiệu quả, không bị ngắt quãng trong cơ quan cao nhất của nhánh hành pháp của chính quyền”. 

Hội đồng này là gì?  

Hiến pháp Mỹ có một điều khoản đề phòng trường hợp Tổng thống không còn đủ điều kiện điều hành đất nước (do bị đau ốm, tâm thần hoặc bị thương do ám sát, v.v.) nhưng lại không chịu giao lại quyền lực. Khoản 4, Tu chính án 25 sẽ cho phép truất quyền một Tổng thống.  

Khoản 4 Tu chính án 25 quy định rằng Phó Tổng thống và nội các “hoặc là một cơ quan Quốc hội lập ra theo luật” có quyền tuyên bố Tổng thống không còn đủ khả năng lãnh đạo. Từ trước đến nay, “cơ quan do Quốc hội lập” này chưa bao giờ được tạo ra, khiến cho trách nhiệm đánh giá khả năng cầm quyền của Tổng tư lệnh quốc gia rơi vào tay của các viên chức nội các do Tổng thống lựa chọn.

“Hội đồng đánh giá Khả năng thực thi Quyền lực và Trách nhiệm của Tổng thống” chính là “cơ quan” bà Pelosi và phe Dân chủ muốn lập ra để làm nhiệm vụ trên. Hạ nghị sĩ Jamie Raskin, tác giả của đạo luật bà Pelosi công bố, giải thích:

“Vì an ninh của người dân chúng ta và bảo vệ nền Cộng hòa, chúng ta cần phải lập ra một cơ quan theo Tu chính án số 25 yêu cầu”, Raskin nói. “Tổng thống có thể sa thải toàn bộ nội các vì họ dám đặt ra những câu hỏi hàng chục triệu người Mỹ đang đặt ra trên bàn ăn tối, nhưng ông ta không thể giải tán Quốc hội hoặc một cơ quan chuyên môn chúng ta lập nên theo Hiến pháp”.

Theo ông này, hội đồng sẽ bao gồm các chuyên viên y tế và lãnh đạo hàng đầu từ cả hai đảng, những người có thể đánh giá sức khỏe tinh thần, thể chất của Tổng thống, đồng thời làm việc với phó Tổng thống để chuyển giao quyền lực.  

Tuy vậy, điều 4 chưa bao giờ được dùng tới vì thế, với một hệ thống hoạt động dựa trên tiền lệ như Mỹ, các chính trị gia sẽ còn bàn cãi chán chê trước khi đi đến quyết định. Không phải lần đầu tiên Đảng Dân chủ muốn làm vậy. Chính ông Raskin đã muốn lập một hội đồng tương tự năm 2017, tuy nhiên dự luật của ông chỉ dừng ở bước giới thiệu. 

Hơn thế, dù lập được hội đồng độc lập đánh giá Tổng thống, để tuyên bố ông Trump không còn khả năng lãnh đạo phải có sự đồng ý của Phó Tổng thống kiêm Chủ tịch Thượng viện Mike Pence.

Trong cuộc tranh luận mới nhất, ông Pence vẫn tỏ rõ lòng trung thành không suy suyển với ông Trump. Người điều phối cuộc tranh luận đáng ra nên hỏi ông Pence trong trường hợp ông Trump mất khả năng lãnh đạo nhưng cương quyết ở lại, ông có dám vì quốc gia đoạt quyền không. Việc đó có lẽ sẽ khiến cuộc tranh luận thú vị hơn nhiều và người ta sẽ ít chú ý hơn đến con ruồi vô duyên đậu trên đầu ông.
 

 

Vì đâu đến nỗi?

 Cơ sự bắt đầu sau khi ông Trump thông báo bị nhiễm virus corona ngày 1/10. Chỉ sau ba ngày điều trị ở bệnh viện quân sự, trong đó có một buổi mà Trump bắt các nhân viên an ninh lái xe ra ngoài để ông tỏ lòng cảm kích các fan “yêu nước” trung thành, Tổng thống Trump mang virus corona từ bệnh viện trở lại tòa Bạch ốc. Ông bỏ mạng che mặt đứng ở ban công trong sự khiếp vía của các bác sĩ quan sát qua livestream, và cả các nhân viên hầu cận tòa Bạch ốc. Tính đến 10/10, ổ dịch ở tòa Bạch ốc đã có tới khoảng 20 người nhiễm. Hàng loạt các cố vấn, viên chức và đồng minh thân cận của Trump đang phải tự cách biệt ở nhà.

Tuần trước, các cuộc thăm dò dư luận theo  ông Trump là “fake poll” liên tục cho thấy đối thủ Joe Biden bỏ xa ông. Vì không thể ra mặt trực tiếp với các fan hâm mộ được, ông Trump đã có màn “bão tweet” từ phòng cách biệt.  

Trong vòng vài giờ, ông bắn liên tục 42 tweet bằng CHỮ HOA, sau một đêm không ngủ có người nghi đây là cơn “roid rage” (hung hăng quá khích sau khi chích steroid). Trong cách điều trị COVID-19, các bác sĩ kê cho ông Trump dùng Dexamethasone, một loại steroid có tác dụng phụ là gây mất ngủ, hoang tưởng và biến đổi tâm trạng bất chợt.

Trong cuộc nói chuyện đầu tiên với báo chí sau khi nhập viện, ông Trump, 74 tuổi, khoe với Fox News rằng: “Tôi trở về bởi vì tôi là một mẫu có thể chất hoàn hảo, và tôi cực kỳ trẻ. Vì thế tôi rất may mắn được như vậy”.

Bà Pelosi nói móc ông Trump trong cuộc họp báo hàng tuần: “Ừ thì ông tự gọi là mẫu, có thể tôi đồng ý với ông ta là như thế, nhưng còn trẻ? Ông ta nói ông ta còn trẻ!”.

“Trump đang ở trạng thái tâm lý bị biến đổi”, và “việc xa rời thực tế của ông ta có thể coi là hài hước nếu không gây chết người”, bà nói.

Trump phản pháo lại Pelosi trên Twitter: “Nancy Điên rồ mới là người cần giám sát. Không tự dưng người ta gọi bà là Điên”. Ông Trump, người thích đặt biệt danh cho đối thủ của mình, là người tạo khuynh hướng gọi bà Nancy là “Crazy”.

Không những thế, các quyết định bị cho là bốc đồng của ông Trump khiến các nhà lập pháp lo ngại.

Trong tuần qua, ông Trump đột ngột thông báo cắt phăng đàm phán với bà Pelosi về cứu trợ kinh tế mới trong đại dịch “cho đến sau khi tôi thắng cử”. Hành động này đã khiến cả phe Dân chủ lẫn Cộng hòa sửng sốt. Nhưng chỉ vài giờ sau, chính ông Trump lại “cò cưa” với bà Pelosi rằng ông sẽ ký ngay lập tức nếu bà đồng ý chi 25 tỷ USD cứu ngành hàng không và 135 tỷ USD cứu quỹ lương của các hãng xưởng nhỏ. 

Hôm thứ Tư, ông Trump đăng video, ông gọi việc bị nhiễm virus corona là “phước lành Chúa ban”. Ông cũng tuyên bố việc nhập viện ba ngày là không cần thiết: “Nói thật tôi không cần phải đi bịnh viện. Tôi nghĩ nó sẽ tự hết”. Ngoài ra ông còn khiến các chuyên  viên y tế phải toát mồ hôi hột khi nói: “Tôi nghĩ tôi không gây nhiễm tí nào. Hãy nhớ điều này: Khi bạn bị nhiễm, bạn sẽ trở nên khỏe hơn. Và sau đó bạn miễn dịch với nó”. Ngoại trừ việc 210.000 người Mỹ (và vẫn đang tăng lên) không hề tốt hơn và cũng không miễn dịch. Họ đã chết vì dịch bệnh này.

Bà Pelosi nhận xét rằng bà đã nghe thấy nhiều người nói rằng “khi bạn dùng steroid hoặc là bị COVID-19 hoặc là cả hai, óc phán xét sẽ bị tổn hại. Nhưng, tất nhiên điều đó phải để cho các bác sĩ và nhà khoa học đánh giá, nhưng nó lạ thật. Đúng là đáng kinh ngạc”. 

Chính trị kiểu Mỹ

Nói thẳng ra, đây có thể cũng chỉ là trò của bà Pelosi và Đảng Dân chủ để hạ uy tín của Trump. Chính bà Pelosi cũng thừa nhận rằng làm như vậy “không phải là vì ông Trump. Ông ta sẽ phải đối phó với phán xét của cử tri. Nhưng ông đã cho thấy cần phải lập ra cơ quan này cho các Tổng thống tương lai”.

Dẫu sao bài học năm 2016 cho Đảng Dân chủ thấy không điều gì là chắc chắn, và họ cần dùng hết vũ khí trong kho của mình. Đối thủ của họ là Trump, người không ngại chơi chiêu suốt ngày. Ngoài màn “biến điểm yếu thành sức mạnh” sau khi nhiễm COVID-19 của mình, gần đây nhất chính quyền Trump còn đang “ấp ủ mưu kế” mong cứu các chỉ số thăm dò đang rơi thê thảm. Bất ngờ khi ông Trump đột ngột hứa sẽ tặng thẻ giảm giá thuốc cho người già, các viên chức y tế của ông đang cố gắng “nhào nặn ra” một kế hoạch trị giá tới 8 tỷ USD ngay trước ngày bầu cử. Những thẻ giảm giá 200 USD này, kèm theo thư từ tòa Bạch ốc, sẽ được trả bằng tiền thuế của dân, nhưng ký tên Donald J. Trump.

Đúng là càng gần ngày bầu cử, cuộc đua Tổng thống năm nay càng thú vị.

*

Huỳnh minh Triết (Luật khoa tạp chí)
2020.10.12

**