Có phải Mỹ quốc sắp sụp đổ như đế chế La Mã?

Có phải Mỹ quốc sắp sụp đổ như đế chế La Mã?

Tác giả: E.J. Antoni & Peter St. Onge 
Biên dịch: Nhật Thăng

Sự quản lý tài chánh yếu kém của Mỹ đã trở nên tệ hại đến mức một số người cho rằng sự suy tàn của đất nước chúng ta giờ đây là điều không thể tránh khỏi, giống như sự sụp đổ của Đế chế La Mã.

Sự so sánh đó khá khập khiễng vì hai lý do.

• Thứ nhất, La Mã (Rome) đã có những đường lối tốt tồn tại lâu hơn một thiên niên kỷ.

• Thứ hai, nước Mỹ đã đi ngược lại với tiến trình thịnh vượng trước đây của chính mình một cách trầm trọng hơn có thể làm thay đổi toàn thê cả dất nước, nhưng hy vọng là họ vẫn còn cơ hội và thời gian để sửa sai.

Tuy nhiên, hiện tại nước Mỹ đang đi sai hướng. Thành phố New York, cái nôi của hệ tư tưởng cánh tả và là mô hình thu nhỏ của nguyên nhân gây ra sự suy thoái của Mỹ, gần đây đã tuyên bố sẽ cắt nguồn tài trợ cho cảnh sát để lấy tiền chi thêm 12 tỷ USD cho những người nhập cư bất hợp pháp. Đường phố có thể không còn an toàn đối với công dân Mỹ, ngược lại sẽ là nơi thoải mái tung hoành cho những người bất hợp pháp và bọn tội phạm.

New York từng là động cơ vĩ đại nhất thế giới cho sự thịnh vượng, nhưng giờ đây người người đang lũ lượt chạy trốn khỏi nó và sẽ có ngày hoang tàn trong tương lai.

Bức tranh "Capricio" với tàn tích của Quảng Trường La Mã, chỗ cho đàn bò gặm cỏ. Hình được sáng tác khoảng năm 1644 bởi họa sĩ Claude Lorrain / Phòng trưng bày Nghệ Thuật Nam Úc

Chúng ta chưa bao giờ quen với việc những con bò gặm cỏ ở Quảng trường La Mã, nhưng có nhiều thành phố thịnh vượng một thời giờ đây đã bị bỏ hoang toàn bộ. Ngay cả các thành phố có người ở cũng đang suy thoái, với mức thuế tăng nhanh hơn so với các doanh nghiệp trong nguy cơ sụp đổ mà họ dường như đang cố cung cấp tài trợ để duy trì.

Người ta làm ngơ không thèm chú ý đến tình trạng vô luật pháp, những cộng đồng đang lụi tàn, và một xã hội có hai tầng lớp, giai tầng thấp hơn sống trong cảnh khốn cùng và bất an ngày càng tăng, còn giai tầng giàu có thì đang từ từ rút lui để đi đến những khu đất sang trọng ở những thành phố khác.

Theo nhà sử học La Mã Livy, cộng hòa La Mã sụp đổ là vì đạo đức suy thoái.

New York cũng giống như La Mã xưa kia, sự suy thoái của New York  là một lời cảnh báo cần chú trọng đối với toàn nước Mỹ bởi vì toàn đất nước chúng ta đang đi cùng hướng suy đồi với thành phố New York, chỉ là cả nước thì đi xuống chậm hơn nó thôi.

Để tài trợ cho các cuộc chiến tranh ngoại quốc bất tận và chi tiêu lãng phí trong nước, đế quốc La Mã (Rome) đã phá giá đồng tiền của mình để đánh thuế ẩn đối với người dân.

Nghe có quen tai không?

Nghe rất quen, bởi vì phá giá đồng tiền chính xác là những gì mà Mỹ quốc đã làm trong nhiều năm qua. Quản lý tài chính yếu kém đã khiến Rome thất bại và giờ thì tình hình này đang đe dọa đưa nước Mỹ vào suy thoái.

Thuế trưng thu đã đẩy hoạt động thương mại ra khỏi Đế chế La Mã, hoặc là thương mại phải hoạt động ngầm dưới hình thức vô tổ chức, trong khi nguồn nhân lực nhàn rỗi lại chuyển sang xếp hàng để xin bánh mì. Ngày nay, việc đánh thuế và quy định quá mức sẽ đẩy việc làm ra ngoại quốc, và khiến những người thất nghiệp phải xin phúc lợi từ chính phủ.

Việc Rome thất bại trong cắt giảm chi tiêu trong khi đồng thời bóp nghẹt nền kinh tế của chính họ, cuối cùng đã biến nền tài chính của đế chế này trở nên giống như một mô hình lừa đảo kiểu Ponzi. Nợ tăng với tốc độ không bền vững và ngày càng tăng. Ngày nay, Hoa Kỳ có hơn 33 ngàn tỷ USD nợ liên bang, khoảng một phần tư triệu USD cho mỗi gia đình.

Khi sự suy thoái bắt đầu, Rome tăng cường chi tiêu, vay mượn, lạm phát, và chiến tranh, sử dụng bánh mì và rạp xiếc để xoa dịu dân chúng đang tức giận và tuyệt vọng.

Các cuộc chiến tranh ở ngoại quốc được sử dụng để chuyển sự chú ý của người dân vào những kẻ địch bên ngoài và xuất cảng những người đàn ông thất nghiệp. Chi tiêu quân sự tăng vọt có nghĩa là không còn đủ của cải để tài trợ cho sự sẵn sàng quân sự thực thụ, khiến đế chế này dễ bị tổn thương trước các cuộc xâm lược man rợ tại biên giới không được canh phòng của Rome.

Nghe có quen tai không?

Khi sự hiệp lực đoàn kết bên trong Rome ngày càng xấu đi, chủ nghĩa bộ lạc phe đảng đã chiếm ưu thế. Cũng như hiện nay những người cánh tả đã biến nước Mỹ thành một bộ tộc trong nhiều năm qua, chia bè kết đảng mọi người dựa trên sắc diện màu da bề ngoài của họ hoặc bất kỳ đặc điểm bẩm sinh nào khác để rồi họ có thể khai thác được phiếu bầu.

Điều đó khiến cho sự thống nhất giữa quần chúng không thể đạt được, tước đi một trong những thế mạnh của nước Mỹ. Chính sự thống nhất, chứ không phải sự đa dạng, đã kết nối nhiều nền văn hóa lại với nhau trên mảnh đất này. Đế chế La Mã rất đa dạng nước Mỹ ngày nay cũng thế, điều đó sẽ gây ra sự chia rẻ.

Sự suy thoái về tài chính và văn hóa của Rome mang lại một bài học nghiêm túc cho chúng ta ngày nay vì rất nhiều quốc gia khác cũng mắc phải những sai lầm tương tự và gặp phải số phận tương tự. May mắn thay, nhiều quốc gia đã xoay chuyển tình thế để tránh những sai lầm đó: chẳng hạn thời Phục Hưng ở châu Âu, thời kỳ Victoria ở Anh quốc, thời Minh Trị ở Nhật Bản.

Nhưng cần có quyết tâm và sự cải tổ sâu sắc. Đầu tiên, chính phủ liên bang cần phải trao lại quyền lực mà họ đã chiếm đoạt từ người dân, cả về mặt kiểm soát và thuế trưng thu. Cho đến năm 1914, chính phủ của chúng ta chi tiêu chưa đến 5% tổng sản phẩm quốc nội. Ngày nay, con số này là gần 40%.

Việc thu hẹp chính phủ sẽ chấm dứt được tình trạng thâm hụt gây ra lạm phát đang đè nặng lên các gia đình Mỹ. Điều đó sẽ chấm dứt tình trạng mất máu dần dần trong nền kinh tế sản xuất, trong các doanh nghiệp và các hãng xưởng sản xuất nhỏ của chúng ta, cũng như các cộng đồng phụ thuộc vào họ.

Cuối cùng, việc thu gọn chính phủ liên bang trở về phạm vi ban đầu sẽ giải quyết được nhiều cuộc chiến văn hóa của chúng ta, để lại quyền lựa chọn cho các cộng đồng riêng lẻ hoặc các gia đình có liên quan.

Khi chính phủ bành trướng quyền hạn của họ, thì dân Mỹ dần bị cô lập khỏi cộng đồng của mình và hệ thống tổ chức của tập thể khiến nhiều người không còn tin tưỏng vào pháp quyền và tôn trọng văn hóa công dân, đó là hai yếu tố căn bản này đã xây dựng nên nước Mỹ. Thay vào đó, chúng ta nhận được những tuyên truyền đầy hận thù từ chính quyền nhằm mục đích chia rẽ chúng ta, chẳng hạn như Dự án 1619, và những người kiểm duyệt của chính phủ tin rằng, theo cách nói của Orwell, “kẻ nào có thể viết sửa lại quá khứ (lịch sử) thỉ kẻ đó có thể quyết định tương lai.”

Vẫn còn thời gian. Người Mỹ đã từng phải đối mặt với những khó khăn tồi tệ hơn nhưng họ đã có thể vươn lên lại được để dẫn đầu, từ Cách mạng Mỹ đến Đại Suy Thoái. Nhưng cửa sổ cơ hội đang dần khép lại. Chúng ta càng chờ đợi lâu thì càng có nhiều nạn nhân bị bỏ lại phía sau, thậm chí không có cả lịch sử -những con đường chứng tích- như của La Mã lưu lại để chúng ta được nhìn vào đó và tưởng nhớ đến họ.

E.J. Antoni & Peter St. Onge _ Nhật Thăng

----------