Binh biến ở Nga: Quân đánh thuê chống quân chính phủ?

Binh biến ở Nga: Quân đánh thuê chống quân chính phủ?

Một tranh tường tôn vinh lính Wagner tại Belgrade, Serbia. Lực lượng Wagner được biết đã quay về Nga truy lùng Bộ trưởng QP Sergei Shoigu. (ảnh: Pierre Crom/Getty Images

Bình Phương

Các video lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội cho thấy xe thiết giáp của quân đội và vệ binh quốc gia Nga đã được bố trí trên các đường phố thủ đô Moscow và thành phố Rostov-on-Don gần biên giới Ukraine vào thứ Bảy 24 tháng Sáu do lo ngại đội quân đánh thuê Wagner có thể đang thực hiện một cuộc binh biến chống lại Bộ Quốc phòng nước này. Ông Putin được biết sẽ sớm có bài phát biểu trước dân Nga về sự kiện này.

Cơ quan an ninh chính của Nga đã thúc giục binh sĩ Wagner bắt giữ ông chủ của họ, ông Yevgeny Prigozhin, sau khi ông này tố cáo quân Nga tấn công lực lượng của ông ta và ra lệnh cho quân Wagner quay vào lãnh thổ Nga để tìm bắt Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu mà ông ta gọi là “tên cặn bã hèn nhát”.

Yevgeny Prigozhin – được coi là “đầu bếp của Putin” – đã nhiều lần tố cáo các quan chức chỉ huy quân đội Nga tham nhũng, bất tài và nói họ thực hiện cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine là để làm giàu. Trong nhiều tháng, nỗ lực chiến đấu của Nga ở Ukraine đã bị xói mòn bởi xung đột giữa ông Prigozhin và các nhà lãnh đạo quân sự Nga, những người mà Prigozhin buộc tội là kém cỏi trong việc tiến hành chiến tranh, coi thường sinh mạng của binh sĩ. Ông ta khẳng định các quan chức hàng đầu của Bộ Quốc phòng Nga đã từ chối cung cấp đạn dược cần thiết cho lực lượng Wagner ngay cả khi họ chiến đấu bên cạnh quân Nga để giành quyền kiểm soát thành phố Bakhmut của Ukraine, khiến cho lực lượng này bị thiệt hại đáng kể.

Nhưng những tuyên bố hôm thứ Sáu của ông Prigozhin đã làm phức tạp thêm cuộc xung đột. Ông ta không chỉ theo đuổi Bộ trưởng Shoigu mà lên án cả những “đầu sỏ chính trị” giấu mặt xung quanh Tổng thống Vladimir Putin, và coi toàn bộ luận điệu chính thức xung quanh cuộc xâm lược là một sự giả tạo. Ông nói “không có gì bất thường” trong tư thế quân sự của Ukraine trước khi cuộc xâm lược nổ ra vào tháng Hai năm ngoái – thách thức lời giải thích của Điện Kremlin rằng sở dĩ Nga tiến hành “chiến dịch quân sự đặc biệt “ là vì Ukraine sắp tấn công lãnh thổ của phe ly khai do Nga hậu thuẫn ở phía đông Ukraine.

Ông Prigozhin không công khai chỉ trích ông Putin, thay vào đó coi ông Putin là một nhà lãnh đạo bị các quan chức của mình lừa dối.

 

Yevgeny Prigozhin, người sáng lập Tập đoàn Wagner – lực lượng đánh thuê phục vụ cho các hoạt động chiến tranh của Moscow (ảnh: Mikhail Svetlov/Getty Images)

Mối thù truyền kiếp giữa Prigozhin và quân đội Nga bây giờ đã leo thang thành một cuộc đối đầu công khai, tạo ra thách thức lớn nhất đối với chính quyền của ông Putin kể từ khi ông ta phát động cuộc xâm lược Ukraine 16 tháng trước.

Vào cuối ngày thứ Sáu 23 tháng Sáu, các tướng lĩnh Nga đã cáo buộc Prigozhin âm mưu thực hiện một cuộc đảo chính chống Tổng thống Vladimir V. Putin và chính quyền Nga mở cuộc điều tra Prigozhin về tội “tổ chức một cuộc nổi loạn vũ trang”. “Đây là một nhát dao đâm sau lưng đất nước và tổng thống,” tướng Vladimir Alekseyev, phó giám đốc cơ quan tình báo quân đội Nga, cho biết trong một video kêu gọi các chiến binh của ông Prigozhin ngừng bất kỳ cuộc nổi loạn nào. “Đây là một cuộc đảo chính.”

Về phần mình, hôm thứ Sáu ông Prigozhin đã cáo buộc quân Nga pháo kích lực lượng lính đánh thuê Wagner của ông, giết chết “một số lượng lớn binh sĩ” và trong một loạt đoạn ghi âm được đăng lên mạng xã hội, ông cam kết sẽ trả đũa. Ông cũng cáo buộc Bộ trưởng Shoigu tự mình giám sát các cuộc không kích bằng tên lửa và trực thăng vào các trại của Wagner ở Ukraine từ thị trấn Rostov-on-Don ở miền nam nước Nga.

Tuyên bố của Prigozhin không thể được xác minh ngay. Bộ Quốc phòng Nga bác bỏ các cáo buộc, nói rằng các thông điệp mà ông Prigozhin đã đăng về các cuộc tấn công được cho là nhằm vào các trại của Wagner là “không đúng với thực tế.”

Lực lượng đánh thuê Wagner của Prigozhin từng có vai trò then chốt trong nỗ lực chiến tranh của Nga ở Ukraine, nhưng gần đây ông ta đã liên tục và công khai chống lại các tướng lĩnh của Bộ Quốc phòng Nga.“Tội ác do giới lãnh đạo quân sự của đất nước gây ra phải bị ngăn chặn,” ông Prigozhin nói trong một đoạn ghi âm trên mạng xã hội lúc 9 giờ tối thứ Sáu, giờ Moscow.

Vài phút sau, ông ta thông báo rằng lực lượng đánh thuê Wagner đã sẵn sàng tấn công Bộ Quốc phòng Nga và tìm bắt Bộ trưởng Shoigu. “Chúng tôi có 25,000 người, và chúng tôi sẽ tìm hiểu lý do tại sao hỗn loạn lại xảy ra ở đất nước này,” ông Prigozhin nói. Tuy nhiên, ông ta phủ nhận rằng đây là một “cuộc đảo chính quân sự” mà chỉ là“một cuộc hành quân vì công lý”.

Sau nửa đêm theo giờ Moscow, Tổng Công tố Nga thông báo ông Prigozhin đang bị điều tra “vì nghi ngờ tổ chức một cuộc nổi loạn vũ trang” và sẽ phải đối mặt với án tù lên tới 20 năm nếu bị truy tố.

Ngay sau đó, ông Prigozhin cho biết các chiến binh của ông đang đến thành phố Rostov-on-Don và nói thêm: “Chúng tôi đang tiến xa hơn. Chúng tôi sẽ đi đến cùng.” Ông ta cũng kêu gọi quân đội chính quy Nga đứng qua một bên, đừng cản trở đường tiến của lực lượng Wagner.

Chưa rõ ông Prigozhin đang ở đâu và không có xác nhận ngay lập tức rằng lực lượng của ông đã thực sự tiếp cận thành phố.

Quân Ukraine thuộc Lữ đoàn Bảo vệ Lãnh thổ số 60 nã súng vào các tuyến phòng ngự của Nga gần Bakhmut trong tuần trước. Ảnh Wojciech Grzedzinski/Anadolu Agency via Getty Images

Những lời buộc tội của ông Prigozhin đã gây chấn động trong số những người ủng hộ chiến tranh ở Nga. Họ lo sợ rằng một cuộc xung đột công khai giữa quân đội chính quy và lực lượng đánh thuê Wagner có thể đe dọa các hoạt động ở tiền tuyến của Nga trước cuộc phản công của Ukraine. Tại Ukraine, nhiều người coi tuyên bố của Prigozhin là bằng chứng rõ ràng về sự chia rẽ nội bộ giới lãnh đạo Nga.

Dmitri S. Peskov, phát ngôn viên của Điện Kremlin, nói rằng ông Putin “đã biết về mọi sự kiện xung quanh Prigozhin”, theo Interfax, hãng thông tấn Nga. Tổng thống Putin sẽ “sớm” có bài phát biểu về sự kiện này, Điện Kremlin cho biết.

Ông Igor Artamonov, Thống đốc vùng Lipetsk của Nga nói trục đường M-4 – một xa lộ Bắc-Nam dài hàng trăm dặm nối Moscow với Hắc Hải, đi qua thành phố Rostov-on-Don, đã bị phong tỏa, xe cộ bị cấm qua lại ranh giới giữa vùng Lipetsk và vùng Voronezh lân cận.

Trong khi nước Nga có thể sắp rơi vào cảnh “nội chiến” giữa hai thế lực quân chính phủ và quân đánh thuê tư nhân, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vẫn chưa đưa ra bình luận nào vào tối thứ Sáu. Một trong những cố vấn của ông, ông Mykhailo Podolyak, đã cảnh báo trên Twitter rằng “thời kỳ hỗn loạn đang đến” với nước Nga.

Từ thủ đô Washington, các quan chức chính quyền Biden cho biết họ đang theo dõi tình hình, nhưng chưa có bình luận gì thêm. Adam Hodge, phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia, cho biết: “Chúng tôi đang theo dõi tình hình và sẽ tham khảo ý kiến của các đồng minh và đối tác về những diễn biến này”.

Bình Phương